Цягнік пахне домам

паэзія, вершы, беларуская мова

тутэйшы

я знаю мяне не пачуюць
калі я скажу
мы павінны ўчыніць масавае самагубства
тутэйшы што сядзіць ува мне
будзе плявузгаць пра сонца
што ўзыдзе аднойчы над курнаю хатай
я знаю што кожны чацвёрты
яўны прыхільнік рэжыму
але ж тутэйшы што сядзіць ува мне
кажа абы ціха ад ліха
я знаю што нават калі кожны трэці
будзе мёрзлую бульбу шукаць па палях
і таемна клясці прэзідэнта
тутэйшы што сядзіць ува мне
скажа маўчы
калі кожны другі будзе жылы сукаць на слупе
каб засіліцца ад безвыходнасці
мой тутэйшы будзе казаць
абы вайны не было
я знаю мяне не пачуюць
покуль кожны ў сабе не прыдушыць тутэйшага

Львів

кожны горад мае свой водар
Львів — тут у трамваях
пахне смажанай кавай
тонкія ноткі бэзу канвалій каштанаў
чуюцца ў майскай кантаце паветра
Личаківськи цвинтар
пахне порахам прахам і памяццю
касінераў
криϊвка пахне крывёй маскалёў
Львів — гэта места дзе кожнае месца
пахне адметна
нават помнікі і камяні пахнуць вільгаццю бронзы і мохам

цягнік Магілёў — Ільвоў — Магілёў
пахне псінай вуглём
кіўбаскамі гумай танным бухлом
шкарпэткамі потам і перагарам
цягнік пахне домам

дзверы ў літаратуру

чамусьці ў літаратурных музеях
заўсёды цяжкія дзверы
відаць для таго каб паказаць
што ўвайсці ў літаратуру нялёгка
а музы і муміі класікаў
пад надзейнаю аховай
тых самых дубовых шкляных
альбо металічных створак
але гэта мана
муз тут няма
літаратуры таксама
бадай што няма анічога
апроч мумій
і тоўстых цяжкіх дзвярэй

паэтычная кухня

— памый, калі ласка, посуд —
кажа жонка паэту.
— я думаў скончыць вершык.
— ды гэта на пару хвілін.
— а як жа ж… вершык?
— а я зранку да вечара, як катаржанка,
на гэтай трыклятае кухні —
абед згатаваць і прыбраць у кватэры
пакласці дзіця і памыць галаву
а сёння я напрала столькі бялізны,
што хопіць на цэлае войска,
паглядзі — мае рукі
шорсткія, нібы шмаргель.
памый посуд кажу!
ды калі ты наогул штосьці рабіў?
у лазенцы хутка абваліцца мыйніца,
а зэдлік хістаецца так,
што можна званітваць,
нібы ў гайданку на цеплаходзе.
памый жа нарэшце посуд —
апошняе папярэджанне!
— добра — кажа паэт —
але ж ведай:
ты толькі што забіла верш,
і я ўсім скажу —
мая жонка забіла верш!
цябе пакараюць прылюдна,
бо ты дапусціла злачынства —
хаця ведаеш,
я пакараю цябе іначай —
вазьму й напішу паэму
пра тое, як ты, мая жонка
забіла верш
паэт пайшоў пісаць паэму

таго вечара паэзія не пацярпела.
паэт і ягоная жонка таксама жывыя й здаровыя.
толькі няшчасны, закінуты посуд
і па сёння плеснее ў мыйніцы.
  
Stralcou fest

тут паэзію п’юць.
не скажу, што нагбом —
гэта нудна і патасна.
паэтычней піць піва.
а тут яго было дастаткова
піва й паэзія
гарманічна суіснавалі.
калі бракавала паэзіі
нас ратавала піва
і яно падказала мне
пачытаць верш пра жмугасаў,
але паразважыўшы,
я вырашыў устрымацца,
бо я не Арлоў
і літоўцы
мяне дакладна адп…дзілі б.
таму давялося чытаць
штосьці больш талерантнае.
але паэзія тут лілася
і пілася, як піва, віно і шампан,
каньяка, дывінерыс,
беларускі і рыжскі бальзамы,
сапліца і хорціца —
увесь фэст піў паэзію
і хварэў на яе.
а яшчэ на гішпанку.
гішпанка хварэла на беларушчыну.
гэта ўзаемнахранічнае.
паэзія забівала нас
марудна, разлічана
яна забівала нас
ікееўскімі трунамі
і паветранымі цягнікамі,
шукала
па завуголлях,
застоллях,
заполлях,
замежжах,
і гвалціла,
гвалціла,
гвалціла,
пакуль мы не сканалі дарэшты
з нас лілася паэзія

капялюш Ўолта Ўітмэна

сівабароды мужчына з моцным чэрапам
у шырокім капелюшы са старога фотапартрэта
больш падобны да святара
тоўстыя гладкія валасы нібы карані
з якіх вырастае лес магутных вобразаў
а штукары слова шторазу вымаюць з капелюша
плюшавага труса
ці неразменны доларавы банкнот
які вяртаецца бумерангам
акіяны свабоды і дэмакратыі
выплёхваюцца за берагі
пяскі юру і жарсці высыпаюцца з капелюша
безліч спадарожнікаў па гэтую пору
блукаюць на калякапялюшнай арбіце
вулканічнаю лавай капялюш адрыгвае імёны каханкаў
і іх пікантныя споведзі-мемуары
хто хоць аднойчы глядзеў у гэтую Марыянскую ўпадзіну
патануў назаўсёды
а на купіне капелюша і па сёння зелянее
лісце травы

высокія стасункі

у савецкім падручніку замежнай літаратуры
гаварылася што Верлен і Рэмбо сябравалі
вельмі доўга і вельмі шчыльна
цяпер гэтая фраза гучыць дзіўнавата
нават здзекліва
але
Дуглас і Ўайлд
Ўітмэн і Траўбэл
Одэн і Іршвінг
тэж сябравалі
так моцна
што і дня не маглі
адзін без другога
і гэта насамрэч вялікае шчасце
мець мужа жонку ці партнёра
перадусім за сябра
і неістотна
што скажуць потым

Раство

…і апоўначы ў вокнах тваіх не патухне святло
дзесь на ўсходзе сталіцы, на сёмым паверсе
трое ў белых адзеннях збяруцца ў цябе за сталом,
як сказана ў адной з распаўсюджаных версій,

звяжуць рукі за спінаю, і, невядома чаму,
на пытанне імя ты адкажаш: марыся
дадасі, што язэп сышоў яшчэ год таму —
не паверыў, што сын ад святога з’явіўся;

і цябе забяруць на малочна-чырвоным аўто,
бо такую адну пакідаць небяспечна…
па-ранейшаму ў вокнах тваіх не патухне святло
будзе лялька ў калысцы спяваць: “Святы вечар…”

яна́

…я хотел бы, чтоб меня нашли
оставшимся навек в твоих объятьях,
засыпанного новою золой.

Іосіф Бродскі

па вясне пачынаюць усе пакрысе вар’яцець
і смерць ужо не ўспрымаеш як смерць
асабліва калі жлукціш пятую пляшку за вечар
бо каштуе танней чым пачак паперы
што сказаць ну па крайняй меры
— auf Wiedersehen мая шматпакутная печань
і калі б не ты я вядома б загінуў
радасць мая — ты кахаешся як багіня!
заканчэнне святла і тым больш канец свету
не палохае — цемру глытаем як дым цыгарэтны
а выгнаннік Іосіф дакладна меў рацыю —
хай у прорву ляціць і бурыцца цывілізацыя —
і ўжо неістотна што паміж намі —
далёкасць ці блізкасць
я застацца б хацеў у абдоймах тваіх
засыпаны новым прыскам

Іосіф Бродскі

Пілігрымы

Міма арэн, багоўняў,
міма храмаў і бараў,
міма кладоў шыкоўных,
міма буйных базараў,
міру і гора міма,
міма Меккі і Рыму,
сонцам спалены сінім,
ідуць па зямлі
пілігрымы.

Знявечаныя дазвання.
Галодныя, ў світках зрэбных.
У сэрцах жывуць світанні.
Заходы гараць у зрэнках.
Пустэльні пяюць за імі,
бліскавак ззяюць стужкі,
зоры ўстаюць над імі,
хрыпліва крычаць ім птушкі,
што свет застанецца заўсёдным.

Так. Застанецца заўсёдным.
Можа, як снег зіхотным.
І сумнеўна пяшчотным.
Застанецца ілжывым.
І спрадвечным, як сонца.
Спасцігальным, мажліва,
але ўсё адно бясконцым.

І, значыць, не будзе клёку
ад веры ў сябе і ў Бога,
тады засталіся толькі
Ілюзія і Дарога.

І будзе зямля багатай,
світаннямі абагрэтай.

Уславяць яе салдаты,
условяць яе паэты.

Спадабаўся матэрыял? Прапануем пачытаць:

на канапе сядзеў японец у акулярах
(не ўпэўнены, што японец,
ніколі не ўмеў адрозніваць
азіятаў) і ў масцы.
дык вось, ён зірнуў на мяне
вачыма Сіро Ісіі,
маўляў, смелы, халера, —
на калідор, без маскі.

тут балтыйская соль
расчыненая ў волкім булёне паветра
коле ноздры й мігдаліны
разьядае зрэнкі
прыхадням-gudis’ам
якія акупавалі горад
і сноўдаюць тут і там
па бясконцых пагорках

я тралейбус
і ты тралейбус
ён навёў на мяне палец
але я шчасьлівы тралейбус
а ты не
бо ня ведаеш што шчасьлівы
а калі й так дык ня ведаеш
што тралейбус
а я ведаю

ты спытала: ці чуў я пра бутан —
адзіную ў свеце краіну,
дзе ёсць міністэрства шчасця