частка 1
квадратурын
у мяне маёнтак невялікі, і да гэтага часу ў ім не было асобнага працоўнага пакоя. я надумаў будаваць, але будаўніцтва — мая фобія. Сігізмунд Кржыжаноўскі падказаў мне выйсьце — мазь «Квадратурын».
я прыгатаваў сумесь: тоўчаныя п’яўкі, чых-трава, маяран, цытрыны, журавіны, косткі абрыкосаў, попел спаленых кніг, чарніла старой асадкі, вазэлін, перапяліныя яйкі.
зьмесьціва было адкапанае зь зямлі праз тры гады, і я ў гэты самы вечар, кульнуўшы пару кілішкаў, намазаў усе чатыры сьценкі і столь кладоўкі квадратурынавай мазьзю.
цяпер у мяне асобны кабінэт, сьцены якога разышліся ў бакі на сорак мэтраў. я ў пакоі пасеяў траву і ірляндзкі мох, паставіў стары стол, крэсла і ноўтбук.
каханьне
спачатку я зьеў сьцірку на алоўку, потым сам аловак, а потым сшытак і закладку.
зьеў кардонкавую пяцёрку, матузкі і гузікі з кашулі.
зьеў палову шкарпэткі і стос фанцікаў ад жуек.
зьеў плястыкавую лінейку, якая давяла мяне да бальніцы.
я акрыяў і зьеў тузін дажджавых чарвякоў і стос казявак з носа.
зьеў формачку зь пяском, і процьму травы.
я ня мог ня есьці, бо адносіны патрабавалі ад мяне быць мужным. бо яна глядзела на мяне ў дзіцячым садочку такімі прыўкраснымі вачыма і так прыгожа прамаўляла: Ромка, калі ты мяне кахаеш, то ты зьеж гэтую асадку. — і я еў, бо кахаў.
вада
памыцца без вады магчыма.
у Афрыцы мыюцца мачою вярблюда.
нанайцы мыюцца сваім потам, пакуль танчаць каля вогнішча ў кажухах, а потым прамоклыя кажухі скідаюць і адзяваюць сухое.
ёсьць спосаб ачысьціць скуру глінай...
гэта ўсё прыходзіла мне да галавы, калі я назіраў, як з майго крана льецца кіпень і больш нічога.
вярблюда ў мяне няма.
танчыць у кажуху — ніякага жаданьня.
і я ня быў настроены, каб у двары шукаць гліну, таму паехаў у краму і набыў дзьве вялізарныя бутлі вады.
па дарозе ўзгадаў, што ў старажытныя часы эгіпецкія жанчыны наносілі на галаву кашэчыя сцакі і так сядзелі пад сонцам, асьвятляліся.
чаканьне
гэта як быццам ты доўга клеіў мадэль самалёціка і засталася адна дэталь да завяршэньня.
гэта калі ты сядзіш перад экранам кампутара і праз сэкунду пачнецца фільм любімага рэжысэра, якi ты чакаў два гады.
гэта калі ты бяжыш зь мячом і разумееш, што ня толькі пас быў трапным, але ёсьць усе шанцы забіць вырашальны гол, і яшчэ сэкунда, галкіпер пасьлізнуўся, а наперадзе пустая брама.
гэта калі ты атрымліваеш доўгачаканы ліст і пачынаеш ірваць капэрту, ведаючы, што ўнутры цябе чакае прыемнасьць.
так я сяджу аголены ўвечары на ложку, і чакаю, калі яна выйдзе з ваннага пакою, бо шуму вады больш не чуваць
стол
пад маім старым сталом засталіся жыць зжаваныя жуйкі
старыя налепкі нуль-першых “за свабоду”
і футбалісты разам з аголенымі фота-мадэлямі
пад сталом засталіся сьведкамі першых пякельных крананьняў толькі засохлыя соплі
і там, пад сталом, засталіся першыя дарослыя заляцаньні і спатнелыя далоні
расчыненыя падручнікі, падрыхтаваныя да экзаменаў шпаргалкі
і вусьціш, што цябе пабачаць, калі ты рукаблудзіш, бо ў суседнім пакоі бацькі
вочы
«мы былі такія бедныя, што я вымушаная была зімою насіць кеды і спартовую чырвоную куртку. кожную раніцу я бегла на працу. так сагравалася і выдавала на спартсмэнку.
у нас кожны дзень ежа была аднолькавая: бульба, цыбуля і шматок жоўтага сала. я на старым ровары выяжджала са сваім хлопцам за горад у лес кахацца, бо мы здымалі аднапакаёўку на пецярых.
але дамоў, у Карэю, нават і думкі няма вяртацца, бо Менск пры любым раскладзе больш прывабны і пэрспэктыўны».
апавядала мне мая сяброўка, а я куляў кілішкі і слухаў.
на двары быў сьвежасьпечаны Міленіюм.
у мяне былі грошы, каб забясьпечыць гэтае дзяўчо.
чорны
я ведаю, як выглядае рак. ён глыбока чорны, матавы, бясконцы, і паглынае астатнія колеры. такі колер належыць чорным дзіркам у космасе.
мама доўга хварэла, напрыканцы мы зарэгістраваліся пры хосьпісе і засталіся дома. быў жнівень.
у сакавіку мы паехалі за горад і выкапалі тры бярозкі.
я бегаю пад вокнамі першага паверха. мама глядзіць на мяне з пакоя і рукой паказвае, куды садзіць бярозкі, худая, стомленая, але абсалютна моцная і нязломленая.
калі яе ня стала, акурат на Пасху, бярозкі пачарнелі. засталіся жывымі знутры, але звонку іх ахінула вусьцішная чарната. пачарнелае лісьце апала, і яны цяпер стаяць самотнымі, бо былі патрэбныя толькі маме.
гарнітур
калі яна пачынала на яго крычаць і сварыцца апошнімі словамі, ён ціха сыходзіў у ванны пакой.
спачатку сядаў на ўнітаз, потым прымаў душ, чысьціў зубы, галіўся і прычэсваўся.
надзяваў новыя майткі і саколку, потым – белую новую кашулю, далей ён апранаўся ў свой фірмовы чорны гарнітур і нацягваў лякаваныя чорныя чаравікі.
выходзіў на двор, сядаў перад домам і чакаў, калі ў яго ад гэтай жудаснай бабы і яе сварак спыніцца сэрца і ён памрэ, але будзе гатовы сустрэць сьмерць, каб ніхто потым не клапаціўся пра яго.
сядзеў на лаўцы, акуратна курыў па ветры, каб попел не ляцеў на яго.
вусы
я адрасьціў вусы
было цяжка: яны мяне раздражнялі, расьлі толькі проста, і тырчалі, і лезьлі ў нос.
цяпер у мяне вусы закручваюцца па бакох і жывуць сваім жыцьцём.
вусы па-іншаму зьвязваюць мяне з асяродзьдзем, я стаў лепей адчуваць і адрозьніваць пахі, і цяпер прачынаюся, паводзячы носам па паветры як драпежнік…
Люба прыехала, будзе паркавацца ў двары, пад’едзе праз тры, дзьве, адну сэкунду, і я чую, як машына запыняецца, утульна, мякка, падмінаючы пад гумовыя колы спачатку асфальт, потым маленькія каменьчыкі з пяском… вось пярэднімі коламі яна заяжджае на газон у двары маёнтка.
вусы абдзьмувае пах сьвежай прымятай травы.
нэктарын
дзесяць гадоў таму я сядзеў на дыеце: на працы грэйп і кава з зэфіркай.
я не пакутаваў, злосным не хадзіў, працаваў сабе мірна. пакуль на працы не зьявілася дзяўчына, шалёна закаханая ў нэктарын.
дзяўчо гэтае было непрыгожае, як на мяне, занадта поўнае, і нос мела вялікі, як у мумі-троля, з завялікімі ноздрамі, а ў іх – кароткія чорныя валаскі. і пальцы былі такія тлусьценькія, далонькі потныя.
я плянаваў разбавіць дыету нэктарынам і гарбузом, але кожны дзень на працу гэтая дзяўчына брала кіляграм сакавітых пладоў і на працоўнай кухні трушчыла іх і прыцмоквала. носам, вуснамі і рукамі па локці пэцкалася ў салодкую вадкасьць і муркала: “я абажаю нэктарын! гэта проста аргазм!”
шашлыкі
1.
ведаеце, калі ў тваім дзяцінстве мандарыны толькі на новы год, а пра ікру ты нават ня чуў, то шашлыкі – гэта далікатэс, які быў дасяжны раз на паўгады, калі калолі кабана… то бок адбіралася самае смачнае мяса, якое смажылі адразу, і бацька ад таго ж мяса адкладаў сакавіты кавалак, які мы, вярнуўшыся зь вёскі ў сталіцу, марынавалі адмыслова для лецішча.
гэта быў цэлы рытуал – марынаваньне, працэс нясьпешны, разважлівы і расьцягнуты на суткі. бацька вырашыў дадаць воцату, упершыню, надаць старому рэцэпту новага смаку…
у нас з братам сьліна ў роце пачала назапашвацца яшчэ перад сном, за дзень да таго, як мы будзем есьці.
2.
спаць было цяжка, чаканьне, пакуты, прадчуваньне.
я сур’ёзна, гэта сьвята было раз на лета, калі мы смажылі ня жоўтае сала, але ласаваліся мясной смакатою… ды і што там ужо хлусіць, гэта былі цяжкія для ўсіх часы, часы беларускай беднаты, галечы, таму для нас, дзяцей, часта абсалютна даступныя на цяперашні час рэчы радавалі неверагодна.
і вось бацька дачакаўся вуглёў, расклаў вакол іх паламаныя цагліны, стварыў з лазы шампуры, нанізаў мяса, чаргуючы з цыбуляй…
і нас ахінуў магічны пах…
праз паўгадзіны ніхто з нас і першага кавалку ня здольны быў праглынуць.
3.
увесь гэты марынаваны цуд быў ператвораны ў стоадсоткавы воцат, бацька наўпрост дадаў яго туды столькі, што акрамя яго больш нічога не адчувалася…
першым выплюнуў мяса ў пясок бацька, бо я, брат і мама ўсё яшчэ працягвалі жаваць свае кавалачкі, у спадзеве, што зараз воцат зьнікне разам зь нясмачнаю сьлінаю, і мы рассмакуем мяккі і такі жаданы шашлык… але, паглядзеўшы на бацьку, да нас пачало даходзіць, што воцат нікуды ня зьнікне, і сёньняшняе сьвята акурат скончылася яшчэ да таго, як мы прыехалі на лецішча.
што тут і казаць. бацька браў рукамі яшчэ цёплае мяса і кідаў яго ў розныя бакі… мама плакала, а мы з братам ладзілі пахаваньне рэшткаў шашлыка, аплакваючы яго дзіцячымі наіўнымі празрыстымі сьлязамі.
