*
Дом не пад Прагай, не ля Прагі – па-за Прагай:
тут – Аргентына, тут Кітай, тут мой гарэм,
мой Шарантон, мой шлях ад грэка да варага,
тут мой Алеф, мой карпэ ноктэм эт дыем!
Вярнуцца ў Прагу – як вярнуцца ў рэчаіснасьць,
якой я з самага дзяцінства не любіў:
там давядзецца ў тым жа часе й месцы кіснуць,
быць сам сабой – а гэта здолее любы.
Але ж я тут і так правёў тысячагодзьдзе,
перачытаў, накрэмзаў тысячы бачын...
Што ж, хай наступнік-некурэц, як толькі ўвойдзе,
мяне ўшануе шчырым «Дыхаць няма чым...»
*
Мне для шчасьця патрэбна тое ж, што і дваццаць гадоў таму –
свой пакойчык зь бібліятэкай у падобнай да гэтай вёсцы.
Я б адрынуў палац таксама, як вар'ятню альбо турму:
не такім, як я, чужаніцам лезьці сьлепнем у венцаносцы.
*
За два дні да абвяшчэньня вынікаў літаратурнай прэміі
я прачнуўся на досьвітку і раптам згадаў сваю кнігу
пра якую ня меў часу думаць апошніх паўгода
нават баяўся па шчырасьці ў яе зазіраць
і быў з гэтай нагоды неверагодна шчасьлівы
а тут яна сама паўстала з глыбіняў падсьвядомасьці ці чаго
і пачала разгортвацца перад маімі вачыма
старонка па старонцы
разьдзел за разьдзелам
я згадаў у ёй кожны эпізод, ледзь ня кожную фразу
як згадваюць далёкую мінуўшчыну
дзе-небудзь на высьпе Сьвятой Алены
ці ў белым доме ля сіняй бухты
гэта цягнулася хвілін дзесяць
дайшоўшы да апошняй старонкі я выдыхнуў з палёгкай
і сказаў ёй: «Рамане, я ведаю, што ты нічога не атрымаеш,
але мне за цябе ня сорамна. Ты клёвы».
На што мой раман паціснуў плячыма і адказаў:
«Ну ОК».
*
Кожны сон – як маленькі раман,
для якога ня створана прэмій.
Забаўляе цябе задарма
падсьвядомасьці ўласнае геній.
Дык навошта й раманы “пад сны”?
Калі сьніць хто ня ўмее, такому
дапамогуць наўрад ці яны.
Не трывожце ягоную кому.
*
У краіне сьветлай, дзе я не ўміраю,
але кожнага дня сьмерць няўхільна мроіцца,
я не самотны: я прэмію маю,
названую ў гонар Ежы Гедройца.
*
У вышыні цішэе голас летніх муз,
ім у туніках пад дажджамі стала зімна:
у гэты час прыходзіць новы “Беларус”,
каб нагадаць, што і ў мяне была радзіма.
Я шчыра рады, што пазбавіўся яе,
бы раганосец, што пазбыўся здраднай жонкі,
але ж яна мне ўсё спакою не дае
і шантажуе праз уласныя старонкі.
І я нязьменна паддаюся на шантаж,
каб раз на год схлусіць сабе, што я – Букоўскі,
пакуль развод бясконца адкладаюць наш
два адвакаты: ейны менскі, мой нью-ёркскі.
*
Раніца – сьцюдзёная лазьня
Расхвастаныя венікі дрэваў
Раптоўна прыадчыняецца фортка сонца
высмоктвае пару
і дамы ўсьведамляюць, што яны голыя
ДЗЯДЫ
Акурат насупраць мікрараёну
праз шашу
могілкі
Гэтымі вечарамі людзі
кароткімі перабежкамі
сьпяшаюцца як хутчэй туды трапіць
каб як мага хутчэй забыць іх яшчэ на год
калі пашанцуе
Гэтымі вечарамі могілкі
ўдаюць сабою яшчэ адзін мікрараён
у часе блэкаўту
а зорнае неба – яшчэ адны могілкі
з той розьніцай
што пахаваныя ўверсе
мне вядомыя
На ўваходзе на могілкі
стаіць крыж
на ім хтосьці на Гэлаўін
распрануўся прарокам
туды трэба ставіць сьвечкі
за ўсіх памерлых
якіх ня можаш асабіста наведаць
Я ня веру ў падобныя рытуалы
але ж слухмяна запальваю сьвечку
і думаю пра сваіх нябожчыкаў
баючыся кагосьці забыць
ГЭЛАЎІН
Нягледзячы на ўсе намаганьні арганізатараў
і іхныя жартаўлівыя ўсьмешкі
вечарына ў гонар заўчасна памерлага паэта
ўсё адно ператвараецца ў грамадзянскую паніхіду
калі ж на пярэдні край выходзіць чалавек з барадой
што нібы кагадзе зьлез з асла
і зьняўшы акуляры напамяць зацягвае вершаваны малебен
тады нават стары будынак чыгуначнай станцыі
дзе адбываецца вечарына
пачынае нагадваць лютэранскі храм
а ўсе прысутныя згодна згадваюць
што сёньня ж і сапраўды Гэлаўін
які тысячы людзей цяпер сьвяткуюць
зусім побач
у кінатэатрах макдоналдсах барах
і толькі мы ўтрыццацёх тут сядзім як дурні
як перасьледаваныя хрысьціяне ў катакомбах
і чакаем ад паэтавых вершаў цуду
неўміручасьці ці ўскрасеньня
на які яны яўна ня здольныя
гэта цяпер кожнаму з нас яшчэ больш відавочна
і яшчэ больш шкада паэта
які так і не дажыў ні да разуменьня гэтага простага факту
ні да выданьня сваёй пасьмяротнай кніжкі
таму мы набываем яе, каб адкупіцца ад гэтага адчуваньня
кідаем паэту ў бляшанку апошнюю міласьціну
з тым жа пачуцьцём абавязку, зь якім заўтра
пойдзем на могілкі
*
Ах, целы, вы дзіцяткі-капрызулі,
вам кайф і неўміручасьць падавай,
і каб лячыць было ня трэба зубы,
і каб найсаладзейшы каравай.
Пяшчотна вас люляем у цяпле мы,
а наўзамен вы што нам даяцё?
Падобныя абсурдныя дылемы,
чарговае капрызнае жыцьцё.
*
Да нас – сятчастым палатном глухой фіранкі,
даўно вядомым краявідам – да сьцяны
стаіць акно накшталт старой карціннай рамкі,
якая цэдзіць цераз сіта нашы сны.
Іх сонца выслухае неяк неахвоча,
за аб'ектыўнасьць з нас спагоніць колькі сот
і зноў пагоніць прамываць ад пылу вочы,
начное зьмены абмываць халодны пот.
ФРЭНДАМ
Вы мне патрэбныя такімі,
якімі вы былі калісь,
ня як чужынцы з тым жа імем,
ня хлам, што ў сеціве завіс –
я й сам сабе патрэбны гэткім,
і ўсё ж на дзён ня пену – сьлізь! –
слухмяна клею лайку цэтлік,
любові спрошчаны акцыз.
SONG OF MYSELF
Мой бацька – БГ, мая маці – ФМ.
Народжаны ў годзе 1977
з нараджэньня таго, хто казаў: «Я ёсьць Той
Хто Ёсьць, зараз ты на чарзе быць Мной».
Карані праз паўсьвету вялі ў краіну сялян,
над якімі быў белы, чырвоны, зноў белы пан –
у сялян я, гарадзкі, любіў інтанацыю й корм –
так і прыбіўся да іхнага табару байструком.
У мудротах каханьня заўжды быў зь ліку няўмек,
набірацца жыцьцёвага досьведу зьехаў у Менск,
і пакуль там адзін ператрахіваў электарат –
быў паўсюдна свой, як самому Зэлігу брат.
У дваццаць гадоў адбыў на гастроль за мяжу,
з-за якой з таго часу пэрыядычна нешта піжджу.
Дый чаму б не пізьдзець, на шыбеніцу ж ня йсьці –
так і дажыў пакуль што да трыццаці дзевяці.
Два раманы, дзьве жонкі, Гедройц, прытулак, дачка –
о так, мне далося лёгка ўсё, «з кандачка»,
нат душэўнай хваробы, і тое дамогся сам –
але ж дзякуй і вам, някрытыкам і невыдаўцам.
Сапраўды – ах, дзякуй, усім вам дзякуй, сябры,
і мае, і нават гедройцаўскага журы:
з вашай ласкі яшчэ папішу, пажыву ваўком –
дазваляю забыць мяне зноў на дваццаць гадкоў.
*
Як шахматыст, які гуляе сам з сабой,
перастаўляючы фігуру туды-сюды,
так экскаватар мэталічнаю рукой
нібы праходзіць двуххадовыя эцюды
для пачаткоўцаў – і, напружыўшы свой лоб,
ня здольны ў сьпёцы нават пот змахнуць з танзуры,
ён дастае зь зямных узрыхленых вантроб
усё больш дзіўныя пясчаныя фігуры.
*
Зіма. Застрайкавалі сьветлафоры –
і не здаецца ўтульным больш паўзмрок;
праколатыя ў мапе места поры
забіў раптоўна хомар, ён жа смог,
і пераставіў вежы, бы напарсткі,
каб мы знайсьці ўжо выйсьця не змаглі
з прадуманай па-шахматнаму пасткі
халоднае вакольнае зямлі.
*
жыцьцё немагчыма падпарадкаваць ідэі
мэце
посьпеху
тэорыі
гісторыі
міту
кар'еры
жыцьцё немагчыма падпарадкаваць мастацтву
літаратуры
і магчыма нават прыгажосьці
жыцьцё немагчыма падпарадкаваць
яго трэба жыць
сказаў я сваёй псыхіятрыцы
тая паглядзела на мяне як на вар'ята
усьміхнулася
і падпісала рэцэпт
*
Дзяцінства – дэканструкцыя жыцьця,
уласнага і ў прынцыпе. Асобы.
Любы апорны пункт у ім часовы.
Сэнс толькі ў руху, ведае дзіця,
і ўжо ляціць накшталт більярднай кулі,
якую мы да лузы падштурхнулі.
*
Нашыя ўлюбёныя настаўніцы
былі ў сярэднім гадоў на дзесяць старэйшыя за нас
то бок для нас тагачасных – на цэлую вечнасьць
Нам здавалася, што нас аддзяляе бездань
першага сэксу
пяці гадоў унівэру
жыцьця ў чужым горадзе
і ўсяго астатняга, што было ў нас толькі наперадзе
Насамрэч нашыя ўлюбёныя настаўніцы
былі зусім маладыя дзяўчаты
дваццаці–дваццаціпяцігадовыя
красуні папярэдняй генэрацыі
збольшага бязьдзетныя (калі не лічыць нас)
некаторыя ўжо замужам
некаторыя самотныя
Менавіта яны навучылі нас
што самае галоўнае ў сьвеце – гэта Каханьне
і менавіта за гэта мы іх так любілі
і так спачувалі ім
калі бачылі
іх заплаканымі ў аўтобусе
з букетамі ня намі падораных ружаў
*
Зімовае сонца палае, як летам –
паблізных мастоў не відаць за смугой:
прырода, здаецца, квітнее ў цяпле там,
а холад ідзе сьлед у сьлед за табой.
І, быццам у сьпёку, карціць выпіць піва –
ніякіх пахмельных сумленьня згрызот –
бо кружыцца голаў, нібы над абрывам,
і рэжа пагляд, бы лязом, гарызонт.
Ён, нібы вада, падымаецца з намі
на вал абарончы над горадам, дзе
Скарына стаіць, як Сьнягурка з вусамі,
у футры, бо вечна тут холадам дзьме.
Спускаюся ў вечар са Страгава, крочу
па лініі стрэхаў, бы эквілібрыст –
а лямпы ўжо мараць, каб вечар стаў ноччу,
і спрыскваюць жоўтым віном відарыс.
РАНІЦА
Пацягваючыся, цэлы дзень цяжэнны,
нібыта штангу, падымаеш ты:
знадворку расьпяваюцца сырэны,
іх дражняць рэхам дрылі і ліфты.
Нарэшце цеплыня! – сынонім раю,
і ў цэляфанавых пальчатках плебс
з ласкавасьцю сабачы гной зьбірае,
нібыта выбірае сьвежы хлеб.
І сонца на фіранцы-плашчаніцы
малюецца, нібыта твар Хрыста,
што кліча нас: каго – з усім зьмірыцца,
каго – не замірацца і паўстаць.
*
Як здораўска прачнуцца ў адзіноце
і тут жа прыгадаць, хто ты такі,
ня жыць у вечным моташным цайтноце,
а пешкі рушыць – пешкай, напрасткі.
Дзе пастаяць, дзе пераскочыць клетку,
а дзе хамуйлу абысьці наўскос
ці пазайздросьціць бацьку-раўналетку,
што сын яго на голаў перарос.
О так, мы ўсе ў фэрзі патрапіць мроім,
за далягляд сягнуць адной нагой...
Але сваім пакоем і спакоем
ахвяраваць ня варта для таго.
*
Тлумачыць дзецям сьвету аксыёмы –
тлумачыць лішні раз сабе самім
плянэты месца, дзе на ім і хто мы,
і ці ляцім да зор – ці не ляцім;
пераздаваць ранейшыя іспыты;
вачмі настаўніка – ці сьвятара –
зноў у падручнік зазіраць забыты
й самога творцу пераправяраць.
*
Пісаць паэзію на нейчую замову –
што сурагатным мацярынствам зарабляць:
то бок пад вокладкай людзкою аб'ядноўваць
любоў і здраду, жарсьць і жарт, сьвятую й б...дзь.
Але й такое мацярынства – мацярынства,
дзіцё – дзіцё, табе прышчэплены верш – верш...
На злосьць інстынктам, можаш, к...ва, ганарыцца:
сябе як міласьціну іншым ты даеш.
*
Калі ў юнацтве мы звышчалавекі,
то толькі зь дзецьмі – робімся людзьмі.
Адным час веры, іншым – паняверкі:
што не пасьпеў – забудзь, закінь, задзьмі.
Няма ў тым ані подзьвігу, ні ганьбы –
сьмяротнасьць усьвядоміць, пастарэць...
Каб выбар быў – ты крыжа не абраў бы,
а так – маўчы й нясі яго, мудрэц.
*
Дэманстрацыя – найлепшы спосаб азнаёміцца
зь вясновым местам, зірнуць у твар яго жыхарам,
што з вокнаў высоўваюцца й пачынаюць даёбвацца:
“За што дэманструем?” – Ды за ўсё, што для вас “харам”.
Урэшце ёсьць час зблізіцца з статуямі й балконамі,
змыць позіркамі бруд з архітэктуры ў вярхах –
ісьці, як танчыць, і бітамі небэйсбольнымі
быццам пыл з дываноў выбіваць зь места страх.
КАЛАЎРАТЫ
Раней мы гэтак звалі нашу вёску –
цяпер мы гэтак называем склеп,
дзе месьцяцца “таго” жыцьця абноскі,
да новых не прыдатныя патрэб.
Там пахаваў нібыта выпадкова
пярэбараў нядаўні землятрус
крыху Кітаю, Швэцыі палову,
шмат Чэхіі і цалкам Беларусь.
Як пахаваньне годнае любое,
склеп хоча ўвагу шыфрам прыцягнуць –
ды ключ забралі ў лепшы сьвет з сабою
гаспадары, што больш тут не жывуць.
НЯДЗЕЛЯ
Прачнуцца, калі ў сьвеце цішыня,
калі ніхто ня ломіцца на працу,
пакуль цябе яшчэ не зашпыняў
уласнага сумленьня папараца.
Хай сонечна – ня трэба рушыць прэч,
шукаць свой кут: ільга глядзець праз вокны
на ўласнае жыцьцё нібы на скетч –
няскончаны, размашысты, свабодны;
занатаваць нарэшце, што прысьніў
за добрыя паўгода папярэдніх,
і ўзрадавацца казачнай хлусьні,
як вязень словам “Там да вас наведнік”.
ПЯТАЯ КАЛЁНА
Сон пранікае ў рэчаіснасьць
калі хісткі мост кнігі
пачынае руйнавацца
пад абстрэлам асацыяцый
распадацца на словы-цагліны
тады войска сну
паступова запаўняе сабою
прагалы ў тэксьце
пераскоквае з слова на слова
урэшце сам сон робіцца рэчаіснасьцю
цяпер іх немагчыма адрозьніць
сон з дапамогаю пятай калёны тэксту
акупаваў рэчаіснасьць
а тая эвакуявалася
аб’ектывавалася
й жыве цяпер недасяжная
дзесьці там
у бясьпецы
па-за межамі сьненьня
У КАВЯРНІ
Тут не дастануць пальчыкі дачкі,
ня вырвуць флэшку, нібы дзіду з раны.
Тут гучна размаўляюць два быкі,
каб іншым паказаць свой досьціп сраны.
Тут фокус прыяднаў бялок віна,
бы жгуцік, да шкарлупіны фужэра.
Сюды ўбягае раньняя вясна
ўдыхнуць касьцёльны пах старых кружэлак.
Тут можаш назіраць, бы пасажыр,
як цягнуцца да шыбы твары звонку –
іх, быццам рыбак корм, прываражыў
разьліты ў глыбіні магніт паўзмроку.
Сюды заходзіш, праўда, менш і менш,
і пальцы адвучаюцца ад клявіш –
бывае, зрэдку шчэ напішаш верш,
а так – над «і» хіба што кропкі ставіш.
ЛУЗЕРЫ
Мы сядзім у жыжкаўскім бары
па адрасе Гусіцкая 23
у пятніцу ўвечары
ня самыя ўжо маладыя літаратары без імёнаў
бяз спонсараў выдавецтваў купленых крытыкаў літагентаў
прадстаўнікі непрыгожага пісьменства трох розных народаў
чэх чыліец і чарнарус
нас запрасіў на сваё чытаньне наш супольны сябар
які нядаўна нейкім дзівам здолеў “прабіцца”
выдаць раманчык у вядомым “каменным” выдавецтве
на які ў галоўных газэтах былі станоўчыя
і натуральна загадзя дамоўленыя з выдаўцамі рэцэнзіі
але што дзіўна
чамусьці ніхто больш не прыйшоў на чытаньне нашага сябра
апроч нас
выдавецтва канкрэтна аблажалася
а можа палічыла што з гледзішча прыбыткаў
чытаньне ў нейкім задрыпаным бары
дзе праходзіць выстава нейкіх бэрлінскіх фэміністак
абсалютна другарадная рэч
да таго ж сёньня пятніца вечар
салідная кліентура прапівае сваё бабло ў іншых месцах
вось мы і сядзім учацьвярых
нібы ня сёньня а пару гадоў таму
і замест чытаньня
папіваем
што праўда без ранейшага юнацкага фанатызму
бо ў кагосьці хранічная дэпрэсія у кагосьці гастрыт
але трэба ж хоць неяк аддзячыць гаспадарам за прытулак
папіваем абменьваемся навінамі жартуем
разглядаем малюнкі й фоткі бэрлінскіх фэміністак
згадваем сваіх найлепшых жыцьцёвых таварышаў
то бок кнігі мёртвых славутых аўтараў
ну натуральна цяпер жа лета пара вялікіх раманаў
што ж яшчэ рабіць у такую сьпёку
як не чытаць і перачытваць улюбёныя кнігі
цікава што мы размаўляем пра іх зь нечаканым
і ў прынцыпе даўно ўжо не ўласьцівым нам імпэтам
так што староньняму можа нават здацца
быццам мы ўсё яшчэ не да канца расчараваліся ў літаратуры
хаця ні ў кога з нас няма
ня толькі спонсара выдавецтва купленага крытыка літагента
перакладніка на ангельскую рэдактара карэктара
альбо надзеі аднойчы ўсё гэта займець
але ані часу пісаць як сьлед
а ў некаторых нават чытаць
Тым часам на вуліцы
маршыруе адразу ўва ўсіх кірунках маладая генэрацыя
галёкае на ўсіх мовах сьвету
парывісты вецер адчайна кудлаціць ейныя валасы
ад яе ўва ўсе бакі адлятаюць
сьмецьце сьліны піўная пена дым цыгарэт і джойнтаў
той жа вецер усё гэта падхапляе
нясе невядома куды пару якіх соцень мэтраў
і адпускае недзе ўбаку ад вулічных агнёў
у цёмных завулках на сонных аўтастаянках
Мы ўсьміхаемся адзін аднаму
ці то з выклікам ці то з спачуваньнем
разумеючы што калі вецер сьціхне
ад маладой генэрацыі на вуліцах застанецца
ў лепшым выпадку сьмецьце
*
Сяджу ў дворыку кавярні
п’ю белае з вадою
чытаю Яхімаў верш зь 90-х
кранаю бэйсболку на галаве
і думаю: гэта і ёсьць мой чэрап
уласна, увесь сьвет ёсьць я
нават я ёсьць я
я – гэта значна болей за зьмест майго чэрапу
то бок гэтай бэйсболкі
я – гэта сьвет
які я хачу
які ёсьць
бо я так хачу
*
Яшчэ запросім аднаго мы:
жыць, каб штодня валіцца з ног
не ад пітва – ад думак, стомы...
Ды будзе позна, далібог.
*
Пэтру Кралу, які прапанаваў мне перайсьці на “ты”
І Ты, паляк па бацьку,
і я, паляк па дзеду,
сустрэліся зьнянацку,
на злосьць вякоў падзелу.
І ў нас, як двух палякаў
і як у двух піітаў
што б век ці хто ні вякаў –
адна Рэч Паспаліта.
НОЧ МУЗЭЯЎ
1.
Суботнім вечарам
калі моладзь стаіць перад клюбамі
ў доўгіх чэргах па дэфіцытную забаву
калі закаханыя пары на вуліцах
здаюцца парамі двайнятаў
калі поўныя магазіны трамваяў
расстрэльваюць цэнтар турыстамі
тады
задоўга да надыходу цемры
пачынаецца ноч музэяў
Разгубленыя людзі з аднолькавымі чырвонымі мапамі
бы чырвонымі павязкамі
змоўцы падчас паўстаньня
трапляюцца ўжо на вуліцы
Хадзем, паплывем
супраць плыні мастацтва
туды, дзе сканчаецца судаходная пэрспэктыва
а там паспрабуем
узламаць крокамі лёд
плыткіх бізантыйскіх іконаў
і дайсьці пешкі
да самай крыніцы ў пячорных азёрах
There, where women come and go
talking of Michelangelo.
2.
Чуеш, як рыплівы паркет
ад мноства падэшваў шуміць так,
быццам знадворку дождж?
Зрэшты, якая розьніца,
што там знадворку
залева вайна або рэвалюцыя
мы тут у амбасадзе вечнасьці
пад дыпляматычнай аховай
алімпійскіх багоў і багіняў
дзякуючы якім мы дакладна выжывем
прынамсі да закрыцьця
Столькі хараства, што нават кнопка
пажарнай сыгналізацыі
пад шклом у жалезнай рамцы
здаецца творам мастацтва
Некаторыя зь ёю і фоткаюцца
Як бачыш, рускія турысты
яшчэ з кастрычніцкай рэвалюцыі
любяць задарма хадзіць па эрмітажах
таму іх тут болей за тутэйшых
і пэрыядычна аднекуль чуецца
«Айвазовский (Репин, Шишкин, Глазунов) лучше»,
і па-чэску:
«Выбачайце, з пляшкаю ўваход забаронены»
Зрэшты, і французам тут больш цікавыя французы
немцам немцы
чэхам чэхі
італьянцам італьянцы
і толькі нам зь японцамі цікавыя ўсе
перадусім галяндцы
і перадусім раньнія
а ня гіпэррэалісты сямнаццатага стагодзьдзя
зь іхнымі мухамі й катлетамі
Заўваж, як у сямнаццатым стагодзьдзі
далёка разыходзяцца правы й левы бераг Рэнэсансу
Поўнач і Поўдзень
першыя выдаюцца на пошукі зьместу
рацыянальнага навуковага пратэстанцкага асэнсаваньня сьвету
шукаюць сюжэтаў па-за межамі міталягічнага лесу
малююць за вялікія грошы дарагія рэчы
і іхных уладальнікаў
тым часам другія
разбэшчаныя сьпёкай і эстэцтвам каталікі
трымаюцца ўсё той жа патрыстыкі й агіяграфіі
затое працуюць над формай колерам манэрай
і ўсім тым што нашмат пазьней на Поўначы
Тэрнэр вынайдзе
пад назвай імпрэсіянізму
І ўсё-ткі, пагадзіся
найлепшыя творы мастацтва ў музэях
гэта заўсёды дзяўчаты ўсіх народаў
якіх бы глупстваў яны ні казалі
і як ні хіхікалі
Увасобленыя ў жыцьцё невядомымі
мастачкамі й мастакамі
(хаця некаторыя зь іх
і суправаджаюць свае шэдэўры канвоем)
яны ёсьць галоўнымі прынадамі
магнітам
цьвікамі праграмы
ў труну самой сьмерці
3.
На вуліцы
нас сустракае нізкая поўня
пераапранутая Марсам
і мы згадваем
што музэі бываюць ня толькі мастацкія
што мастацтва ў гісторыі чалавецтва нават
магчыма, ня самае галоўнае
і што ў галерэі Акадэміі навук
выстаўляе свае палотны
адзін стары абстракцыяніст
піянэр так званага action painting
творца par excellence
спадар Госпад Бог
пад выглядам фатаздымкаў космасу
У аблозе мастацкіх музэяў
у самым цэнтры гораду
ён выкапаў бяздонны калодзеж
дзірку ў вялікі сусьвет
куды сёньня нават ільга зазірнуць
з дапамогаю тэлескопу
Выстаяўшы да яго чаргу
бы да сьвятой спалукі
ці цудадзейных мошчаў
я зазіраю тэлескопу ў дупу
й замест абстрактнай карціны
бачу самога Творцу
барадатага Кронаса
то бок ягоны грозны гіпсавы твар
на суседнім барочным доме
«Зорак мы сёньня ня ўбачым, выбачайце»
кажа мне над вухам малады служка ў храме астраноміі
«ноч не бясхмарная, таму мы дэманструем
толькі прынцып дзеяньня тэлескопу
а не тэлескоп у дзеяньні»
мне робіцца сьмешна
і сумна адначасова
бо я разумею, што спадар Госпад Бог
пасярэдніцтвам твару ў тэлескопе й надвор’я
асабіста загадвае мне не дурыць галавы
й вярнуцца да сваіх бараноў
то бок да мастацтва
да маральнага закону ўва мне
да нутраной бездані
але ж ноч музэяў заканчваецца
у ніводны мастацкі музэй мы больш не пасьпеем
вакно магчымасьцяў на цэлы год зачыняецца
як шчыліна ў купале абсэрваторыі
куды аднак пасьпела ўпасьці
дробная залатая манэтка камэты
на шчасьце
*
Раней хаваўся па кавярнях,
ныраў у вёску, што ў бярлог,
альбо на сходках кулюарных
скакаў як п’яны бандэрлог;
цяпер я Прагу абжываю
як Брэст, Карэлічы – як дом,
і ёй ад сэрца адрываю,
нібы дачушцы, дзень за днём.
САДАВІНАВЫ САЛАТ
Раз на год
калі дзень найдаўжэйшы
салат на вячэру робіцца не з гародніны
а з садавіны
ўсіх магчымых гатункаў
Наразаецца банан
яблык
груша
чые палавінкі нагадваюць
аголеную жанчыну з падціснутымі каленьмі
від ззаду
Апэльсін ачышчаецца прыблізна так як крэвэтка
ў пошуках сакавітага мяса
выварочваецца быццам панчоха
Кавун у колерах дзяржаўнага сьцягу
пад нажом рэпаецца ад слодычы
рыхтык увесну лёд на рацэ пад цяжарам кроку
зь яго выбіраюцца чорныя й белыя лярвы
ён ламаецца на кавалкі, крохкі й мокры
чырвоны сьнег
А тым часам побач з салатам
узьнікае анты-салат
з шкарлупін, зярнятак, ядрышак, скурак і корак
такі сабе нацюрморт
што будзе кінуты як ахвяра
ў шырачэзную пашчу сьметніцы
парэшткі цэлай плянэтарнай сыстэмы
што існавала на стале ўкол салатніцы
дзе мухі абляталі садавіну як спадарожнікі
Цяпер уся ейная матэрыя
усе яе атамы, водары й хімічныя складнікі
ўтвараюць новую туманнасьць
пад шакалядным соусам
туманнасьць з назвай Садавінавы салат
з смакаў якой паступова нараджаецца
галяктыка летніх вакацый
SUMMER IN THE CITY
На гарадзкія плошчы і ў паркі выпусьцілі вадзяных павукоў,
паўліны ў покуці для абразоў нацягнулі каляровае павуціньне;
сьпёка павысяляла на ходнікі жыхароў усіх дамоў навакол,
і хтосьці пашкрабаў тупым ключом мэрсэдэс угары беззаганна сіні.
Шасьцерні антычных калюмнаў заела, гадзіньнік іхны хаду спыніў,
нат гноман больш не адкідвае цень, напароўшы сонца на конус дзіды,
высахлі кветкі на безыменнай магіле – дзьве стрэлкі іржавыя ў вышыні.
Хіба прачытанымі старонкамі кніг давядзецца цяпер адмяраць гадзіны.
*
Запалка чыркнула над вокам,
на момант-два вярнуўся дзень:
глядзіце, Ўотсан, ломкі локан! –
гадзюка белая паўзе
па матузку жалезным мокрым
і зараз разам з скразьняком
цераз тунэль раскрытых вокан
зь нябёсаў скочыць проста ў дом.
*
Я был в космосе, но бога там не видел.
Гагарын
И вдруг из середины облаков стала медленно спускаться хрустальная башня, прямо на то место, где была царевна...
Багдановіч
З гары, дзе не адрозьніш больш раёнаў,
на вышыні, стаецца места – Цэлым.
Нібы ў гары – сапраўдны сэнс ягоны,
нібы гара – той самы Міру церам.
І сапраўды. Так з космасу, з вышыняў,
відаць плянэта, горад чалавецтва,
і не відаць ні местаў, ні краінаў –
адзіны бог, які Зямлёй завецца.
