Палезныя вешчы

паэзія, вершы, беларуская мова

ЭЛЕГІЯ

ты был красів, как галубая ваза
ў фае райвыканкама.
оба глаза
тваі свяцілісь огненным агнём,
кагда мы аставаліся ўдваём.

ты был сілён, как парціі дагматы,
і балавень судзьбы бажок крылаты
пранзіл мне орган мышачны ураз,
разбів ево, як новы унітаз.

ты был празрыст, як нёманская тара,
крыштальная ўсіх сакратарак мара.
што сакратаркі! – еслі сам генсек
сказал, што ты чэснейшы чалавек.

ты утанчон был, как мая зарплата,
і был дарожэ мне не то што злата!
ты был дарожэ майскіх выхадных
і дажэ Маркса з Леніным радных.

но жызнь усё куёт на свой капыл,
і мне асталась паўтарыць: ты был.

***
ты он-лайн –
паўтараю я снова і снова
заклінаніе эта,
валшэбнае слова

замірае душа
і трапешча пячонка.
я краснею, как будта
дурная дзяўчонка

манітор пацалую,
над фота паплачу.
пачэму для цебя
нічэво я не значу?

неужэлі не слышыш
разбітае серца?
цішына
толька ноч
і даждлівае скерца

***
нада траціць жыццё на палезныя вешчы:
еслі цешча ў вас ёсць, памажыце цешчы.
падмяціце пад'езд, сабярыце бутылкі,
напішыце дыктант і праверце памылкі.
піць грашно, а курыць – ваапшчэ гамора,
еслі так прадалжаць – то памроце скора.
ешце моркву і рэдзьку, варыце кашы,
штоб святло перавесіла гора чашу.
палівайце цвяты на абшчэственных клумбах.
спаць – параньшэ, і штобы ні-ні у клубах!
ува ўсём і ўсігда саблюдаць распісанье.
отпуск – раз на год у дзяржаўнай стайні,
кушаць – тры разы, перад сном – кефір
і любімых каналаў святы эфір.
астальное – іскус і падман злавешчы.

нада траціць жыццё на палезныя вешчы.

***
ей неізвестна ні пра Тоні Старка,
ні пра Валгалу, ні пра Еўразвяз.
яна – прастая мілая даярка.
як многа іх сярод складаных нас!

ёй што санет, што трыялет, што ронда –
раёнка не пічатает такіх.
круг абажура і пельменяў рондаль –
паэзія сусвету на дваіх.

Алі-Баба, Абама, Алабама –
на слых іё адзін і тот жа хуй.
ведзь глаўнае, штоб не балела мама
і штоб не распаясаўся буржуй,

штоб мілый раз на месяц вазврашчаўся
з заплыву па этылавай рацэ.
і этат мір, і дабрабыт калгаса – 
усё ў яе няспешчанай руцэ.

ей неізвестна ні пра Тоні Старка,
ні пра Валгалу, ні пра Еўразвяз.
яна – прастая мілая даярка,
каторай месца ёсць у кожным з нас.

***
душа мая прапахла табаком
а серцэ напіталась алкаголем
но не праходзіт в горле даўкі ком –
бо между намі страшнае "ніколі"

і брошэнный на сцэну страсный взгляд
змяшаецца з агнём халоднай рампы.
спасенья нет, но не хачу назад.
спасенья нет, коль есць наліч'е штампа.

САНЕТ ПРА КАЎБАСУ

О, кілбаса! Кіўбаска пальцам пхана!
Мне твой часнык, твой тмін – як абярэг.
Мой першы ўздых, калі прачнуся рана, –
Адно табе. Ты шчасце мне і грэх.

Ты так ясна – як Ясная Паляна.
Ты так чыста, нібы дзіцячы смех.
О, кілбаса! Гастрытніка нірвана!
Прыўкрасна ты, як навагодні снег!

Тваё кальцо – сансары дрэўняй кола,
Імклівы рух, застылы ў светлы міг,
Калі святло, разлітае наўкола,

Зазіхацела ў лініях тваіх,
Хаос гармонія сусвету пабарола,
І мы навек з табой асталіся ўдваіх.

КАЗЯРОГ

тут не паможэт "быць ілі не быць",
і можаш ты сколька угодна піць.
што белы флаг, што баявое знамя –
не угасіць любві запрэтнай пламя.
спасенья нет, надзежда ўся на ўрэмя.
мацуйся!
ў свеце нет пачотней брэмя.
ты выстаіш. наступіт новый дзень – 
і будзеш ты нязломны, як крэмень.

СТРАЛЕЦ

што ішчэш ты, заблудшая душа?
ты аглядзісь наўкола неспіша,
убачыш ты ў талпе жывыя ліца,
і там – твой цар ілі твая царыца.
іскаў ты шчасця летам і зімой –
яно ж стаяла за тваёй спіной.

СКАРПІЁН

напрасна вы пічаліцесь а прошлам –
былое не пічаліцца аб вас.
ведзь эта неразумна, дажэ пошла –
сматрэць на пламень, што давно угас.
што пепел?
уляцеў і не вярнуўся,
так пусць леціт, сматрыце ў бок другой.
лецят на юг і жураўлі, і гусі,
і, значыт, скора к вам прыдзёт пакой.

ШАЛІ

шалі ў шале,
ў шаляў баль –
вакханалія амаль.
што ні дзень – агонь і мёд,
жызнь леціт, а не ідзёт.
но надолга вас не хваціт,
глядзь – інфаркт іль так прыхваціт.
хоць мгнавеніе прэкрасна,
не ўпускай яго напрасна*.

*пад напрасна імеецца ўвіду бяздумнае наслаждзеніе, каторае выцісняет асознаннае быціе.

ДЗЕВА

січас адна праблема ў дзевы:
о, дзеньгі, дзеньгі – дзе вы?
дзе вы?
яшчэ ўчэра мы былі ўмесце
ў адном (ў яком не скажэм) месце,
і вот рассвет – а дзенег нет,
ліш чэкаў белы пустацвет.
но я адкрою вам секрэт:
раз дзенег нет – саблазнаў нет.
вам послан отдых небальшой,
штобы вазвысіцца душой.

ЛЕЎ

леў купаецца ў любві,
як бабёр ў азёрных водах.
но бывает – сэляві –
што ўлюблённым нужэн отдых.
с'ездзі к маме, у Стаўбцы,
запішысь на курсы лепкі,
штоб не атдала канцы
страсць, разбіўшысь на аскепкі.

РАК

хоць ты рак, а не хамяк,
не мешала бы запасы
нарабіць: гурок, кумпяк,
сок, таматы і каўбасы,
грэчка, соль і мех мукі, –
ні на што не намякаю,
толькі лёс у нас такі,
што усякае бывае.

БЛІЗНЯЦЫ

плывут маржы, лецят алені,
а у блізнятаў – раздваенье:
адна палова жаждзет ласкі,
втарая – строга носіт маску.
апрэдзелісь – зіма іль лета –
і не цягні цяпер з атветам,
бо скора будзе дзень марозны,
і будзе жаль, но будзе позна.

ЦЯЛЕЦ

як сказаў бы Старк, зіма уж блізка.
цягне неадольна боршчу міска,
чай з пячэнькай неадольна цягне –
шчасця і уюта сэрца прагне.
скора ўсё наступіт, не валнуйся,
глаўнае – не брэдзіць Беларуссю:
каждый, хто мячту звязаў з атчызнай,
у канцэ канцоў спраўляе трызну.

АВЕН

усё смешалась – людзі, коні,
а ты – як несмяротны поні.
ўдыхні палней, мой мілы друг,
і кінь цягнуць абрыдлы плуг.
начальства многа, ты – адзін
і жызні этай гаспадзін.

***
жана далжна пакорнай быць
баршчы варыць,
падлогу мыць
сціраць наскі,
сціраць трусы,
саплівым выціраць насы

жана далжна сматрэць в акно,
хоць дождж, хоць снег – усё адно,
глядзець, кагда прыдзёш с работы,
штоб ахінуць цібя заботай

жана далжна чытаць сціхі,
мець маленькі памер нагі,
партрэт твой гладзью вышываць
і кажды год сыноў раджаць

жана далжна быць сіратой,
іначэ – лажа і адстой,
а еслі жэншчына няма –
прэтэнзій к ней вапшчэ няма.

жана далжна цібя любіць,
но што сушчэственнее – быць.

ГЕАГРАФІЧНАЯ СЕРЭНАДА

абдыму цябе
па экватары
прытулюся да палюсоў
для палёў тваіх буду аратаем
лесніком буду
для лясоў

АДЗІН ДЗЕНЬ

ён устаў на работу у шэсць трыццаць пяць.
ён у тапкі халодныя ногі усунуў.
ціхім шэптам сказаў пра яешню "апяць..."
і пайшоў на прыпынак, заспаны і сумны.

ён даехаў да працы, заціснуты між
стромнай бабай ў пальто з мексіканскім тушканам
і бамжом, што расказваў пра весні парыж,
і мільгалі за шклом залатыя каштаны.

ён у офіс шмыгнуў, нібы дантава цень,
прыкрываючы твар цемнаскурым партфелем,
і праседзеў з бяздушнай машынай ўвесь дзень,
на абед праглынуўшы сырыя цефцелі.

ён вярнуўся ў пусты апастылелы дом
і на слова яго адкугнулася рэха.
ён паеў, лёг у ложак – маленькі ніхто,
безыменны сізіф безыменнага цэха.

***
Я зразумеў: галоўнае ў жыцці
не слава, і не грошы, і не праца,
і нават не праз поле перайсці.
Галоўнае ў жыцці – не абасрацца.

Спадабаўся матэрыял? Прапануем пачытаць:

Слуп сьцябліны
абсечаны
высахлы
ўтыркаўся ў бледна-чорную сьветліню
роўна разьлітую ўсюль
ён меў падабенства з калюмнай
што не трымае нічога апроч пустаты
пазбаўленая капітэлі гзымсу столі
і апраўданьня

Да нас – сятчастым палатном глухой фіранкі,
даўно вядомым краявідам – да сьцяны
стаіць акно накшталт старой карціннай рамкі,
якая цэдзіць цераз сіта нашы сны.

Пераклад:
Алесь Плотка

добра
што мяне тут ніхто не ведае
пагана
што ўсе хочуць даведацца
хто я

Прага сёньня гэта такое невялікае беларускае мястэчка
з насельніцтвам каля тысячы чалавек
выбары адбыліся мэрам абралі Ціханоўскую
яна набрала крышку менш за 97 адсоткаў