Палігоны гукання

паэзія, вершы, беларуская мова

КЛЁН

рукі з прасцінаў зграбаць, як сухое галлё,
і высякаць сябе з ложка ў штодзённую сцюжу.
сябра мільёнадалоневы,
добры мой клён,
будзь маім мужам!
гэтай зіме я пакінула гурбы лістоў –
гурбы цяпла,
абляцелага з пальцаў-няўклюдаў...
будзь маім мужам!
ты ж ведаеш, болей ніхто
нас не ўратуе
ні верай, ні праўдай, ні цудам.

***
вусціш цалуе змяінымі вуснамі
і забірае сабе.
роспач люляе ў пялюшках пракруставых.
роспач мяне заб’е.
вечным злачынцам, сінечай вянознаю
дзень мой завіс, як каршун.
Госпадзе, вытні сабою
наскрозь мяне!
больш ні аб чым не прашу.

КАЦІ, У ТАГАНРОГ, ДА ЗАПАТРАБАВАННЯ
   
Каці Гаруновай

гэты век мяне выкінуў прэч: ні пляча, ні ключа.
“я-хачу-да-цябе” захрасае кітом у горле.
час маўчаць камянём,
час люляць гэты роспачны час –
час-ніколі.

сіні волат самоты, палонны сваёй жа вагі –
быццам неба штурхае і душыць знутры плаўнікамі…
я стамілася ад небыцця,
ад сябе і тугі,
ад гукання!

там, дзе горад-алень мокрым носам уткнуўся ў Азоў,
дзе скруціўся сусвет кацянём у цябе на спадніцы,
я хачу пахаваць маю памяць,
мой боль,
мой назоў
і забыцца.

каб у моры пяшчоты спачыў гэты катаржны кіт,
каб задыхаць нарэшце, скаўтнуўшы адчай невыенчны,
і прачнуцца шчаслівай
на беразе цёплай рукі
чалавечай.

ВІТАЛЬ*

Віталю Рыжкову

гэта ўсмягласць асіплае кані,
адарванай ад ніў вышыні.
дні мае – палігоны гукання,
невыкрыкнае роспачы дні.

я не помню нагодаў вынырваць,
памяць сплёўвае прысак і жвір.
дык навошта ты сонцам настырным
уваходзіш і кажаш “жыві”?

тут даўно ўжо няма чаму біцца
ў пустасэрцы, напханым асцём,
дык навошта ты цёплай сініцаю
прыляцеў і вярнуў мне жыццё?

быццам ёсць яшчэ голас азімы
пад ільдом занямелых пакут,
быццам можна адным тваім імем
затрымаць мяне тут.

*(лац.) жыццёвы, жыццядайны

***

Косцю Чарухіну

будзем карміць нашых феніксаў проста з рук,
адагравацца ў зіхценні гаючых пёрак.
я абяцаю.
не бойся,
я больш не памру.
нават не ведаю, што б я рабіла мёртвай.
тут жа такія цуды па ўсёй зямлі!
клён абдымае за плечы, цалуе веццем…
мох і чаромха, ядловец і базілік –
бачыш,
няма калі нават і думаць аб смерці!
бачыш, як раніца просіцца: “на, вазьмі!”
шчасце… агромністы дзень –
мой,
жывы да адчаю!
будзе
і вечны міндаль,
і бясконцы язмін.
будзем
карміць нашых феніксаў,
я абяцаю.

ЦУД

Ані Трутневай,
у памяць аб нашай Кортэла
і нашай Вільні

I

лавіць яго вуснаў дрыготкую страказу,
балючаму целу налічваць
за ўчорам учора…
увесь Ты, Госпадзе, – праўда,
увесь Ты – цуд!
увесь Ты – сасновага раю жывое мора…
а любы мой тчэ плаўнікамі мой новы дзень,
люляе ў далонях гарачых паўночны вецер.
увесь Ты, Госпадзе, – бег
па няўмольнай вадзе,
і болей нічога,
нічога няма на свеце…

15-17 ліпеня, Вільня (Бельмонтас – Храм Міласердзя Божага – Беларускі Дом Правоў Чалавека)

II

Ибо вся наша жизнь — это только погоня за счастьем,
но счастья так много, что нам его не унести.
Выйдешь за хлебом — а жизнь пронеслась: «Это лето, Настя.
Сердце мое разрывается на куски».
Д. Воденников

захавай гэты дзень,
можа быць, нам усё толькі сніцца.
быццам вырай каметамі б’ецца ў сукенках суніцаў,
быццам сосны зялёнымі пальцамі вомшаюць ранне...
я не маю ні слова –
ні слова, ні выдыху…
Аня!
як жа многа, бязлітасна многа нам дадзена шчасця:
вочы здзіўленых рыб,
смак дажджу на любімых запясцях,
сэрцы ў шнарах дарог,
камяні ў ядлаўцовых абдоймах –
безагляднае лета Гасподняе…
Аня, я помню…
і як вецер схіляўся ў малітве над кожным збаночкам,
і як белыя ночы ўкрывалі нас коўдрай малочнай,
і як роспач маю
ты люляла
на самай мяжы:
толькі плакаць і пець, толькі плакаць і пець, толькі жыць…

21-22 ліпеня 2016

III

і што ўжо хапацца за соннае вуліцы хвост?
і што ўжо цяпер на шматкі,
як смяротніцы,
рвацца?
глядзі, колькі цудаў шалёны наш Бог нам прынёс:
на ўсе мае трыццаць два
і твае ўсе дваццаць!
як быццам усё, што нам ліпень
так шчодра намыў,
спынілася тут –
у касматых вантробах Вільняле,
дзе, скінуўшы смутак, шчаслівыя вечныя мы
стаім і цяпер, як тады,
як адвеку
стаялі.

22-23 ліпеня 2016

IV

бо анёлы тут лётаюць нізка, сядаюць на плечы,
зазіраюць у вочы, бяруць увесь боль пад крыло.
бо так хочацца жыць
і так цягнецца, цягнецца вечар –
неабдымны,
як вечнай самоты няўрымслівы слон…
бо так хочацца верыць, што мы недарэмна любілі
ў гэтым варварскім свеце
(дзе, зрэшты, усё – насланнё!),
што далёка-далёка па сцішаных вуліцах Вільні
нас дагэтуль нясе пад крылом наш шчаслівы анёл.

КОРТЭЛА

Вадзіму

жэўжыкам божым гарэзіць,
у кветках куёўдзіцца,
сонцам п’янюткі,
анёлак –
смяшыць нашых рыб,
раніцай слухае конікаў звонкую конніцу,
вечарам стромкаму скрыпню настройвае скрып…
потым сядае, стамлёны, на ганку вавёрчыным
і ў захапленні
ўсю ноч піша небу лісты:
там
на кожнай старонцы
зямным роўным почыркам
толькі тры словы –
Кортэла. Шчасце. Ты.

***
але толькі лес на мой голас ідзе,
рукой абдымае зялёнай.
свяціся ж імя тваё, верасу дзень,
прыйдзі, валадарства клёнаў!
будзь воля твая, пан касматы мох,
ты сёння адзіны хлеб мой,
але ці ўбаюся, раз слухае Бог
сасновых шышак малебны,
раз дыхае небам жывое лісцё,
сарваўшы няісныя содні,
раз ёсць яшчэ шанец пражыць гэта ўсё
маўклівай чарніцай Гасподняй...

***
ноч таўчэ мяне дзюбай варонінай,
вёсны блазнамі шчэрацца ў шкло.
я жыву –
крыяю,
прытомнею,
ды нішто,
нішто не прайшло.
нават сценаў халодныя спіны
тут маўчаць сваё страшнае “не”.
дзесьці
з памяццю лёгкай
адзіны мой
можа жыць без мяне.

СПРОБА ВІНШАВАННЯ З 2017 ГОДАМ

для В.

потым выйдзеш па піва і знойдзеш сябе ў вясне,
а пакуль – лаві на язык трыццаць першы твой снег,
што – знаёмся! –
гарчэйшы і злейшы на смак за трыццаты:
гэта новыя здрады – вітай! –
гэта новыя страты,
гэта новай пустэчы халодны бліскучы смарагд.
я не помню – даруй! – хто ты мне:
сын ці муж мой? ці брат?
я не помню, навошта мы тут – носім твары чужыя…
але што гэтак цісне адчаем нашыйным,
скажы мне,
і чаму так балюча пячэ хараством снегапад?
усё адно ж
прастаю ўсё жыццё падабенствам слупа
з інвалідам-радком у зубах – рэдкі ўзор ідыёта!
не прачнуўшыся нават.
прабач,
неяк так.
з новым годам…

Спадабаўся матэрыял? Прапануем пачытаць:

Пераклад:
Макс Шчур

Пачуцьці
гэта для жонак
я магу суложыць і ненавідзець напоўніцу
магу сысьці
не заплаціўшы

Я ўзыходзіў на вогнішча двойчы і тройчы,
І сякераю сек свае рукі і пальцы,
Каб яны не цягнуліся да цябе днём і ноччу,
Каб адчайны загад мой чулі: баяцца!

акрыл пры высыханні робіцца больш цёмным
высыхае хутка у гэтым яго перавага над іншымі
акрылавае пачуццё не ўтварае расколін
не патрабуе замацавання
кладзецца роўна
крыху блішчыць
свежае без цяжкасці выдаляецца
засохлае шукае спецрастваральнік

Пераклад:
Макс Шчур

паэт (?):
гэтаму слову патрэбнае новае
вызначэньне.

калі я чую гэтае
слова
мой страўнік
сьціскаецца
нібыта я зараз
зблюю