БЛЭЙК
Бачу Ўільяма Блэйка, які штодзень
знаходзіў анёлаў у кронах дрэў,
натыкаўся на Бога-Айца на сходах
сьціплага дома і на сьвятло ў брудным завулку.
Блэйка, які паміраў
з радасным сьпевам
у тлумным Лондане, месьце
прастытутак, адміралаў і цудаў.
Ўільяма Блэйка, гравёра, які цяжка працаваў,
але ня ў роспачы жыў, хоць і ў галечы,
і ўсё атрымліваў агністыя знакі
ад акіяну і зорнага неба,
і ня траціў надзею, бо надзея
нараджалася ўвесь час наноў, як дыханьне;
бачу тых, хто, як і ён, ішлі па ўсё цямнейшых вуліцах
да ружовай архідэі сьвітанку.
ЭПІКУР З МАЁЙ ЛЕСЬВІЧНАЙ КЛЕТКІ
Эпікур з маёй лесьвічнай клеткі
пасьля вячэрніх лекцыяў
па марксізьме-ленінізьме
пасьля скарочанага курсу каханьня
двойчы ў дзень выпускае на волю
сваю цешчу хваравітую бабульку
якая харкае старою чорнаю крывёю
і кажа да яго сучы сын
А ён паварочвае да яе радыё
па якім акурат гавораць
на ўсю гучнасьць пра моладзь
і думае ён я ж яшчэ малады
маё жыцьцё расхінаецца перада мною
як марская затока залітая летнім сонцам
ЦІША
Нават на буйны горад ападае
аднойчы ціша, і чуваць, як па
ходніку, гнанае ветрам,
рушыць леташняе лісьцё
ў сваёй завяршальнай вандроўцы
да зьнішчэньня.
БРАМА
Б. T.
Ці любіш ты словы так, як любіць нясьмелы штукар хвілю цішы –
пасьля сканчэньня выступу, калі ён сам у шатні пустой, у якой
гарыць смаляным тлустым полымем жоўтая сьвечка?
Якая любоў дазволіць табе так пхнуць цяжкую браму, каб ізноў
адчуў ты пах тае драўніны й іржавы смак вады са старое студні,
і каб яшчэ раз убачыў высокую грушу, ганарыстую пані, што ўвосень
шляхетна аддавала нам свае ідэальнай формы плады,
а потым сыходзіла моўчкі ў разглядваньне няшчасьцяў зімы.
І тут жа, побач, дыміўся фабрычны флегматычны комін і маўчаў агідны горад,
але ў глыбіні садоў пад брукам працавала нястомная зямля,
нашая чорная памяць і памерлых бяздонная камора, добрая зямля.
Якая адвага трэба, каб пхнуць цяжкую браму,
якая адвага, каб убачыць усіх вас зноў,
сабраных разам у пакоі пад гатычнай лямпай –
мама ўпаўвока чытае газэту, б’юцца матылькі аб шкло,
не адбываецца нічога, нічога, хутка вечар і малітва; чакаем...
Мы толькі аднойчы жылі.
РАНІЦА Ў ВІЧЭНЦЫ
Памяці Іосіфа Бродзкага і Кшыштафа Кесьлёўскага
Сонца было такім крохкім, такім маладым,
што мы крыху баяліся за яго; неасьцярожны рух рукі
пашкодзіць мог яго, нават крык – калі б нехта хацеў
крыкнуць – быў небясьпечным; толькі ластаўкам лёткім
з адлітымі нібы з жалеза, цьвёрдымі крыламі,
дазваляўся іх гучны сьвіст, бо яны правялі кароткае,
і неспакойнае дзяцінства ў гліняных гнёздах,
з братамі й сёстрамі, шалёнымі плянэткамі,
чорнымі як ягады лясныя.
У маленькай кавярні нявыспаны гарсон – пад вачыма яго
сабраліся апошнія цені ночы – шукаў драбязу
ў бяздоннай кішэні, а кава пахла ўрачыстасьцю
друкарскай фарбы, слодыччу й Арабіяй. Неба блакіт
абяцаў полудзень доўгі, дзень несканчальны.
Я глядзеў на цябе, нібыта ўпершыню.
І нават калёны Палядыя, здавалася мне,
вось-вось нарадзіліся, зьявіліся з хваляў сьвітанку
так, як Венера, старэйшая твая сяброўка.
Спачатку пачынаць, падлічваць страты і палеглых,
дзень новы пачынаць, хоць вас ужо й няма, цябе,
якога мы хавалі двойчы й аплаквалі двойчы,
– ты жыў у два разы мацней чым іншыя, на кантынэнтах двох,
у мовах дзьвюх, наяве і ўва ўяве – і цябе, з абліччам вострым
і позіркам, што павялічваў рэчы й сэрцы (заўжды замалыя).
Няма вас, і таму мы будзем весьці цяпер падвойнае жыцьцё,
увадначасьсе ў сьвятле і ў ценю, ясным сонцы дня
і холадзе каменных калідораў, у жалобе й радасьці таксама.
АД ПЕРШАЙ АСОБЫ МНОЖНАГА ЛІКУ
Юльляну Корнгаўзэру
Ужываныя словы, узьнёсласьць і роспач носім,
якія разьелі чужыя губы,
ступаем у пасткі чужога ўяўленьня,
энцыкляпэдыя паказвае нам старасьць,
пад вечар робім выгляд, што ўспыхнула вайна,
вядзем размовы з Бачыньскім,
зьбіраемся ў сьпешцы,
прыгадваем даўніх паэтаў,
выходзім на вакзал, асуджаем фашызм,
а потым трыюмфальна,
у купэ першай клясы,
ад першай асобы множнага ліку,
сваю праніклівасьць дэманструем,
так, быццам і не валодаем дарам
абсалютнага слыху маўчаньня.
ПАМЯЦЬ
Памерлым прыносім
ужываныя рэчы
Кажам ім словы
у якіх не хапае літар
На магілах саджаем кветкі
але робім гэта залішне спрытна
нібы выхваляемся
сваім добрым здароўем
Па дарозе назад думаем
што лепей было б
пасылаць памерлым пасылкі
ФІЛЁЗАФЫ
Хопіць нас падманваць філёзафы
праца ніякая ня радасьць чалавек не найвышэйшая мэта
праца гэта сьмяротны пот Божа калі я вяртаюся з працы
хацеў бы паспаць але сон гэта толькі пас транспарцёра
які падае мяне наступнаму дню а сонца фальшывая
манэта зранку разьдзірае мне павекі зрослыя як перад
нараджэньнем мае рукі гэта двое гастарбайтэраў і нават
сьлёзы мне не належаць бяруць удзел у грамадзкім жыцьці
ў ролі прамоўцы з патрэсканымі губамі і сэрцам якое
зраслося з мозгам
Праца ніякая ня радасьць а боль невылечны
як хвароба чыстага сумленьня як новыя мікрараёны
па якіх у высокіх скураных ботах
праходзіць тутэйшы вецер
ПАРАЗА
Насамрэч мы ўмеем жыць толькі ў паразе.
Сяброўскія сувязі мацнеюць,
каханьне з асьцярогай падымае галаву.
Нават рэчы робяцца чысьцейшымі.
Таньчаць беражанкі ў паветры,
абжытыя ў бяздоньні.
Трымціць лісьцё таполі,
толькі вецер нерухомы.
Цёмныя постаці ворагаў вылучаюцца
на сьветлым тле надзеі. Расьце
мужнасьць. Яны – кажам пра іх, мы – пра сябе,
ты – пра мяне. Горкая гарбата на смак
як біблейскае прароцтва. Абы толькі
не засьпела нас зьнянацку перамога.
З ЖЫЦЬЦЯ ПРАДМЕТАЎ
Гладкая скура прадметаў напятая
так моцна, як цыркавы шацёр.
Прыходзіць вечар.
Вітаю, цемра.
Бывай, сьвятло дня.
Мы быццам павекі, кажуць рэчы,
кранаемся і вока, і паветра, цемры
й сьвятла, Індыі й Эўропы.
І раптам гаварыць пачынаю я: рэчы,
ці вядома вам, што такое пакута?
Ці былі вы хоць калі галодныя, згубленыя, у адзіноце?
Ці плакалі? Ці вядомы вам страх?
Сорам? Ці спазнавалі зайздрасьць і рэўнасьць,
грахі, малыя настолькі, што іх ня тычыцца дараваньне?
Ці кахалі вы? Ці паміралі калі-небудзь,
уначы, калі вецер адкрыўшы вокны пранікае
ў халоднае сэрца? Ці зазналі
старасьць, час, марнасьць? Жалобу?
Запаноўвае ціша.
На сьцяне скача стрэлка баромэтра.
МАЛПЫ
У пэўны дзень да ўлады прыйшлі малпы.
Надзелі залатыя сыгнэты на пальцы,
насунулі белыя, накрухмаленыя кашулі,
зацягнуліся пахучымі гаванскімі цыгарамі,
зьняволілі ногі чорнымі лякіраванымі туфлямі.
Мы не заўважылі гэтага, бо нас займалі
іншыя справы: хтосьці чытаў Арыстотэля,
нехта перажываў сваё вялікае каханьне.
Прамовы ўладцаў сталі трошкі бязладныя
і нават незразумелыя, але ж мы ніколі
ня слухалі іх з увагай, нам падавай музыку.
Войны зьдзічэлі яшчэ больш, турмы
сьмярдзелі як ніколі раней.
Здаецца мне, што да ўлады прыйшлі малпы.
