Частка 1. Рыбак
— Ці жывуць тут людзі?
Маладая жанчына адчыніла высокія цяжкія дзверы і ўбачыла Старую жанчыну. З пад’езда падзьмула холадам, якраз у гэты момант нехта заходзіў з вуліцы, а кватэра была на першым паверсе, першай ад увахода.
— ЯК ДОБРА, нарэшце ў гэтай кватэры жывуць людзі, — працягвала Старая жанчына. — Вы жывяце тут? — удакладніла яна.
— Так, я тут жыву.
— Як добра, што вы тут жывяце, але... — яна зрабіла паўзу, як бы падбіраючы словы, — але калі вам раптам... раптам будзе, зробіцца... страшна, вы прыходзьце да мяне. Я Цыля Львоўна, і я жыву паверхам вышэй — у такой жа кватэры, як гэтая, як ваша кватэра.
У пад’ездзе зусім холадна, холадна стаяць нават каля адчыненых у кватэру дзвярэй, і Маладая жанчына прапанавала Цылі Львоўне зайсці, але тая адмовілася і пайшла на другі паверх — да сябе.
Маладая жанчына зачыніла дзверы кватэры на першым паверсе. Яна вярнулася да перапыненага занятку — упрыгожвання ялінкі. Быў 1996 год, яна ўпершыню адзначала Каляды ў гэтай кватэры, таму ёй давялося схадзіць у найбліжэйшую ад дома краму (а гэта быў ГУМ), каб набыць ёлачныя цацкі. Шары і дожджык, бліскучы дожджык — вось што яна хацела набыць.
Хацела набыць шары, каб усе былі рознага колеру, і дожджык, зялёны ці залацісты. Але шары ў ГУМе прадаваліся толькі ў наборах — аднаколерныя.
Падлічыўшы грошы, яна вырашыла купіць набор срэбных шароў: каб атрымаць рознакаляровыя, яна мусіла набыць тры розныя наборы, а гэта было нерэальна. І дожджык прадаваўся толькі срэбны. Ад рознакаляровага свята давялося адмовіцца — набыла срэбныя шары і срэбны дожджык, хаця хацела штосьці зялёна-фіялетава-сіне-залацістае. Свята будзе срэбным.
Ялінка ўжо стаяла ў пакоі ў трохлітровым слоіку з вадой, пастаўленым у вядро, вядро было прымацавана да паркету скотчам. Ялінка будзе ўпрыгожаная срэбнымі шарамі і срэбным дожджыкам, быццам бы яна так захацела, спланавала, і ніхто не зразумее, што хацела яна зусім іншага.
І ялінка... Ялінка прыехала ў кватэру ў багажніку машыны яе каханка, ці, як кажуць, сябра. Хаця ці можна назваць гэта сяброўствам? Не, сяброўства — зусім іншае. У багажніку былі дзве ялінкі, толькі адна паехала далей — да сям’і яе «сябра».
А адна была занесена ў кватэру. А магло быць наадварот, тая ялінка засталася б ёй, а гэтая паехала б туды...
Думкі былі троху блытаныя, як заўжды, яна не магла зразумець, чаму ўсё адбываецца так, як адбываецца, і, што галоўнае, — хто ўплывае на тое, каб адбылося так, а не інакш. Ведала, што чалавек, які прывёз ялінку, прыйдзе да яе на свята.
Скажа дома, што паедзе на рыбалку, і з’явіцца ў абліччы зімовага рыбака — са скрыняй, з прыладамі і ў кажуху.
А пасля ад яе сапраўды паедзе на рыбалку, бо зімовая рыбалка для яго — сапраўднае свята.
Людзі па-рознаму адчуваюць сябе ў перадкалядны таямнічы і зіхоткі час.
Хочацца быць гераіняй паштоўкі з бліскучым снегам, маленькай ялінкай і дамком са свечачкай на падваконні. Але хто ж возьме цябе на тую паштоўку?
«Сама сябе, у абдымкі — і на самую любімую паштоўку. Толькі так яно і магчыма, баюся, — так параіла ёй сяброўка. — Трэба ўпрыгожыць ялінку, паставіць свечачкі — і ўлезці ў паштоўку. Пажадана яшчэ паклікаць сяброў, відаць, у ідэале».
Накінула куртку і пайшла выносіць смецце, дом быў стары, пасляваенны, без смеццеправода.
У марозным паветры моцна адчуваўся пах кухні — ад рэстарана, што месціўся ў тым жа доме. Тое, што зусім нядаўна было калюжынамі, замерзла і ператварылася ў ледзяную бугрыстую паверхню, быццам бы замерзла хвалістае мора. Ісці па такой ледзяной паверхні трэба асцярожна, каб не паваліцца на лёд.
— Стаяць!
Спынілася. Перад ёй стаяў высокі Мужчына:
— Леанід, — прадставіўся ён.
Каля Леаніда стаяў чорны пудзель.
Яна нахілілася, каб пагладзіць сабаку, і зразумела, што сабака зусім стары — уся барада ў яго была сівая, і ён цяжка дыхаў.
— Ці не твае гэта сяброўкі пілі ўчора на пляцоўцы паміж першым і другім паверхам?
— НЕ.
Яна спалохалася такога пачатку размовы.
— Ладна, я жартую. На самай справе я хацеў даведацца, чаму ты жывеш тут, у самым эпіцэнтры Мінска.
— У ЭПІЦЭНТРЫ?
Згадала заняткі па пачатковай ваеннай падрыхтоўцы. І малюнак з ядзерным грыбам.
— А ты нічога не адчуваеш у гэтай кватэры?
— Што я мушу адчуваць?
— Такое... накшталт туману? Туману, які ахутвае цябе... Як ты спіш? Жахі сняцца?
Яна шмат працавала апошнім часам і практычна не думала ні пра што, апрача працы і грошай, якія можна зарабіць працай. Часам думала пра свой лёс і пустую долю, але пра гэта — усё менш і менш. Стомленая, ледзь даходзіла да сваёй новай цёмна-чырвонай канапы (нізкай, амаль упоравень з падлогай), валілася і засынала. Ці былі жахлівыя сны і трызненні? Хто яго ведае, былі — не былі. Рэчаіснасць была як трызненне. Але яе сяброўка, якая заначавала ў яе аднойчы пасля карпаратыву, падхапілася пад раніцу з лямантам: «Як ты тут жывеш!» і сталі ліхаманкава збірацца дадому, дзе яе чакалі муж і дзеці. Заявіла, што ўсю ноч яе нехта душыў. Але гэта больш падобна да гісторыі пра посталкагольнае пачуццё віны і прадчуванне сямейнага скандалу.
— Пакажы мне сваю кватэру, — запатрабаваў Леанід.
І яна, як загіпнатызаваная, павяла яго за сабой, за імі пайшоў і стары чорны пудзель.
Не паспелі яны пераступіць парог, як ён рэзка схапіў яе і пацягнуў да сябе.
— Вы што?
Выкручвалася ад яго як магла.
— Ты яшчэ не ведаеш, хто я на самай справе, — казаў ён ёй.
— Якая мне розніца?
— Леанід! Леанід! — пачуўся з панадворку жаночы голас.
На кухні завыў, падаў голас чорны пудзель.
— Ідзіце, вас ужо жонка шукае.
— Я яшчэ адпомшчу табе, — паабяцаў ён і выйшаў за дзверы разам з пудзелем.
Напусціла глыбокую чыгунную ванну, залезла ў гарачую ваду і глядзела, як на руках і ўсім целе праяўляюцца сінякі. Пасля дайшла да канапы і правалілася ў сон. Быў вечар, яшчэ не позна, а яна заснула.
Абуджэнне было нечаканым, прачнулася ад таго, што адчула нейчую прысутнасць. Дакладней, не прысутнасць, а так — пах мужчынскай парфумы.
Рэзкі пах адэкалону, чужога, незнаёмага, але... Так пахла ад ветэранаў, якім яны ў школе на 9 Мая дарылі кветкі. І яшчэ пах тытуню. Пахла, быццам побач знаходзіўся чалавек. Яна падскочыла. Нікога не было. Зусім нікога. Адна ў кватэры.
Закруціўшыся ў халат, з ключамі ў руках — у стылы пад’езд і да суседкі.
Яе быццам чакалі ў гэтым невялікім пакоі з пустым акварыумам, з адшліфаванымі морам каменьчыкамі і сухой марской зоркай — дыскападобнае цела, да якога прымацаваныя пяць промняў-рук.
— Ад мужа застаўся акварыум... Ён вельмі любіў акварыумы. Гэта апошні, астатнія аддала ў дзіцячы дом. Ведаеце, да вайны я працавала ў дзіцячым доме, не тут, не ў Мінску, у Гомелі, мы паспелі эвакуявацца разам з дзецьмі. Калі збіралі дзіцячы эшалон, начальства казала, што прадукты браць не трэба, што ўсё дададуць «на месцы»... Яны яшчэ шмат чаго казалі і абяцалі, але сэнс усіх прамоваў быў у тым, што прадукты не трэба браць з сабой, што дзяржава паклапоціцца...
Я была маладая, але здолела дамагчыся таго, што ў наш вагон далі прадукты. Мы доўга ехалі, ні на якім «месцы» нам нічога не далі, і з нашага вагона карміўся ўвесь эшалон.
Я працавала з наймалодшымі дзецьмі. Мы іх вучылі па сістэме Фрыдрыха Фрэбеля.
— Па гэтай сістэме выхоўвала сваіх дзяцей Марыя Апанасаўна Багдановіч, маці паэта.
— Сістэма была моднай і да вайны, яе практыкавалі і ў нашым дзіцячым доме, а пасля... Усе сістэмы зніклі і засталася адна савецкая педагогіка.
— Я прыйшла, бо вы сказалі прыйсці, калі будзе страшна. Я сапраўды адчула нешта такое... Мне стала страшна. Чаму вы спыталі «ці жывуць тут людзі?», калі прыйшлі да мяне. Гэта кватэра нумар адзін, хіба ў ёй не жылі людзі?
— Што вы адчулі?
— Пахі... Пах мужчынскай парфумы, якога не павінна было быць. Рэзкі пах мужчынскага адэкалону і тытуню.
— Так, так, як раней казалі, мужчына мусіць быць чыста паголены і крыху п’яны.
— Наконт «п’яны» я не ўпэўненая. Але пах быў, быццам бы чалавек побач, а нікога не было.
Сухая марская зорка ў акварыуме на імгненне нагадала калядную зорку, але толькі на імгненне. І яна прыпомніла, што некаторыя віды марскіх зорак выварочваюць свой страўнік вонкі, каб ахутаць і пераварыць ахвяру-малюска.
— Гэтая кватэра... можна сказаць, што гэта кватэра нумар нуль, нумар адзін на ёй з’явіўся якраз перад тым, як вы з’явіліся ў гэтай кватэры.
— Кватэра нумар нуль?
— Так, былі такія кватэры... дзе людзі, якія супрацоўнічалі з КДБ, сустракаліся са сваімі куратарамі.
— У кватэрах? Навошта?
— Для таго, каб ніхто не заўважыў. Чалавек сярод белага дня не заходзіць у будынак КДБ, а павярнуў у арку, забег у пад’езд і — шмыг у першыя ж дзверы. Ці мала хто да каго ідзе, можа ў госці, можа па справах.
— Так, па справах.
— І гэта кватэра была менавіта такая, пакуль не з’явіліся вы, і... ведаеце што, я зраблю вам падарунак.
— Ой, што вы, што вы, не турбуйцеся.
— А гэта і не зусім мае падарункі, гэта дарункі ад Фрыдрыха Фрэбеля. Для развіцця дзіцяці ў самым раннім веку Фрэбель прапанаваў шэсць «дарункаў». Першы з іх — мячыкі.
— А для чаго яны, мячыкі?
— Каб выхавацель мог паказваць дзіцёнку мячыкі рознага колеру, развіваючы такім чынам яго здольнасць адрозніваць колеры. Разгойдваючы шарык у розныя бакі і прыгаворваючы «наперад-назад», «угару-ўніз», «направа-налева» — так выхавацель знаёміць дзіця з прасторавымі ўяўленнямі. Паказваючы шарык на далоні і хаваючы яго, прыгаворваючы пры гэтым: «Ёсць мячык — няма мячыка», знаёміць дзіця са сцвярджэннем і адмаўленнем.
Суседка працягнула ёй невялікія мяккія, ваўняныя мячыкі, пафарбаваныя ў розныя колеры — чырвоны, памаранчавы, жоўты, зялёны, сіні, фіялетавы (гэта значыць колеры вясёлкі) і белы. Кожны мячык-шар — на матузку.
Яшчэ з лесвіцы яна ўбачыла, што каля яе кватэры стаіць чалавек у зімовым строі рыбака са скрыняй з прыладамі і пакункам з прадуктамі. Быццам бы нічога не змянілася, усё, як запланавалі.
Частка 2. Хлопчык у кватэры № 0
Надыходзіць момант, і ў галаве ўключаецца гадзіннік.
Уначы і на досвітку гук гадзінніка найбольш выразны.
Гадзіннік уключаеццца, калі падзеі заканчваюца, а жыццё перастае адбывацца, усё выглядае чужым, змяняе колеры і водары.
Разумееш — твой час сыходзіць, заканчваецца.
Прыадчыненая брамка зачыняецца.
Час таксама зменіцца. Час да з’яўлення гадзінніка пачне сціскацца — успаміны сцірацца, а пасля з’яўлення гадзінніка час будзе, як жэлацінавае жэле — вязкі безсэнсоўны. Па-за часовае жэле. Час, у якім адбываецца тое, што не мае ніякага дачынення да цябе.
Як адчуць той момант, калі жывое жыццё ператваецца ў гісторыю альбо забыццё?
Красавік. 1997 год.
У Мінску на асфальце праспекта Францыска Скарыны хістаюццаа цені дрэваў. Вецер кідае пыл на вусны.
Парэшткі зімы яшчэ не змытыя дажджамі.
...Твары ў красавіку ўражваюць — быццам людзі выйшлі з падзямелляў — колеры — зямля са снегам.
Красавік 1997 года. На Плошчы Незалежнасці каля Чырвонага касцёлу нешта гарэла і дыміла.
Дзяўчына выйшла з паштамту. Яшчэ адчувала пах клею ад пасылкі.
— Дзялімае — не дзялімае?
Незразумелае пытанне задала дзяўчыне супрацоўніца на Галоўпаштапце.
— Што?
— Дзялімае — не дзялімае? — супрацоўніца паштампту зрабіла рух рукамі, быццам раздзіраючы нешта на часткі.
І тады дзяўчына зразумела, што пытанне тычыцца пасылкі «дзялімае» — гэта тое, што дзеліцца на часткі, а «не дзялімае» — гэта адна рэч, якая не дзеліцца.
— Дзялімае, — адказала яна, здала пасылку, а пасля, з пахам клею і абгортачнай паперы на руках, выйшла з Галоўпаштампту — з бакавога выхаду, на вуліцу імя Свярдлова.
Каля Чырвонага касцёлу хістаўся натоўп і гарэла пудзіла. Ужо дагарала. Пудзіла, падобнае на тое, што спальваюць на провадах зімы. Толькі там пудзіла жаночае, а тут — мужчынскае.
Тое, што пудзіла — не жаночае, а мужчынскае, дзяўчына паспела зразумець па агульных абрысах. Пудзіла не паспела дагарэць, звалілася пад ногі натоўпу. Там яго, відаць, затапталі.
Дзяўчына пайшла да Чырвонага касцёлу.
Натоўп тым часам яшчэ больш расхістаўся, захваляваўся.
З Чырвонага касцёла выйшаў ксёндз і стаў ля дзвярэй. Назіраў.
Дзяўчына ўбачыла калегу з маленькім сынам — школьнікам малодшых класаў. За спіною у хлопчыка быў ранец.
— Пачакайце тут, ля касцёла, — сказаў ён — і кінуўся ў натоўп.
Дзяўчына засталася стаяць з хлопчыкам ля касцёла. І адначасова натоўп, як пачаліны рой, зняўся з месца і рушыў да паштамту і на праспект. І амаль адразу На мяжы Плошчы з праспектам з’явіліся людзі ў шэрай плямістай форме, у шлемах, падобных на яйкі. Чорна-шэрыя бліскучыя яйкі. Яйкі дыназаўраў. Яйкі, з якіх нараджаюцца цмокі.
Людзі з дубінкамі хутка прабегліся і выцягнуліся ў ланцуг, які падзяліў натоўп на часткі: калона рушыла па праспекце ўдоўж паштамту, рэшта людзей засталася на Плошчы.
Людзей, якія засталіся ля касцёла, рабілася ўсё меней, яны разыходзіліся, ксёндз таксама сышоў.
Дзяўчына загаварыла з яшчэ адным знаёмым, які трымаў транспарант з нейкім лозунгам — яна нават прачытаць не паспела. Хацела параіцца, што ёй рабіць, але ён хутка адказаў:
— Час пікету скончыўся.
Згарнуў транспарант і паспешліва сышоў.
Трэба было рухацца, стаяць на месцы не мела сэнсу.
— Мы можам пайсці рознымі шляхамі, — звярнулася дзяўчына да хлопчыка, — паўз... Ты бачыў калі-небудзь турму? Я пакажу табе турму. Ці паспрабаваць прайсці праз гэтыя шэрагі, можа, яны нас прапусцяць.
—Я хачу ісці так, каб бачыць тату.
Дзяўчына глянула ў бок паштамту. Там віравала: над галовамі ўздымаліся і апускался дубінкі. Ужо пачалі біць.
— Значыць, мы хутка пройдзем каля турмы, выйдзем на праспект каля крамы кружэлак. І пабачым твайго тату...
Яны рушылі да Валадаркі, прайшлі праз ачапленне. Іх моўчкі прапусцілі — людзі са шкарлупіннем на галаве.
Прайшлі ля белых турэмных муроў і па вуліцы імя Валадарскага выйшлі на праспект. Карціна была, як ў сне — з аднаго боку праспекту па ходніках ішлі людзі, як звычайна, а на другім баку амапаўцы змагаліся з дэманстрантамі — махалі дубінкамі.
— Дзе тата? — спытаў хлопчык.
— Там.
Было страшна і няясна, чым скончыцца. Каля ГУМу зноў ланцуг, зноў круглыя, бліскучыя галовы ў шлемах.
І дзяўчыну з хлопчыкам зноў прапусцілі, расступіліся перад імі. Моўчкі. Праз арку яны зайшлі ў двор, пасля ў пад’езд, дзе на першым паверсе жыла дзяўчына.
У кватэры дзяўчына ўключыла тэлевізар — паказвалі добра толькі дзве праграмы, так, што можна было глядзець: беларуская і расейская.
— Ёсць мульцікі, і ёсць навіны, што будзеш глядзець? — звярнулася яна да хлопчыка.
— Навіны.
Канал быў расійскі, але паказвалі навіны з Мінску.
«...черепно-мозговые травмы, по некоторым сведениям, есть убитые».
Забітыя!??
Хлопчык сядзеў на канапе з цёмна-бардовай абіўкай перад тэлевізарам. Канапу дапамагла выбраць і набыць сяброўка. Добра дапамагла, нібыта набывала для сябе. Разам ездзілі ў Дом мэблі на Камароўцы. Цёмна-бардовая канапа, абабітая матэрыялам, падобным на плюш, з выпуклымі хвалямі, у раскладзеным выглядзе вельмі нізкая — як матрац, які ляжыць на падлозе. Канапа дзяўчыне падабалася. За выбар канапы яна была сяброўцы ўдзячная.
З намі не можа адбыцца нічога такога, чаго няма ў нашай падсвядомасці. Але ці можа побач з намі існаваць нешта не нашае, нябачнае, ледзь адчувальнае і незразумелае, што не належыць нам, а прыцягвае здарэнні і людзей? Было ж такое, што адчувала ў гэтай кватэры дзяўчына рэзкі пах адэкалону, які невядома каму належаў. Пах моцнага тытуню. Не наш час, не нашыя пахі — рэзкія, выразныя, добра акрэсленыя. Суседзі падказалі, што ад часу пабудовы дома ў кватэры ніколі не жылі людзі. Тут была службовая кватэра, у якой супрацоўнікі савецкіх спецслужбаў сустракаліся са сваімі пазаштатнымі агентамі. Вельмі зручна — зайшоў у арку, павярнуў направа, у пад’езд, першая кватэра на першым паверсе.
Хлопчык між тым глядзеў навіны па НТВ.
І ўжо па тэлевізары перадалі, што на акцыі ў Мінску ёсць параненыя і забітыя. Хлопчык паглядзеў на дзяўчыну.
— Пайду гатаваць вячэру, — сказала тая, — павячэраем разам, калі твой тата прыйдзе цябе забіраць. Твой тата ведае, дзе я жыву.
Па доўгім калідоры яна прайшла на кухню. Прадуктаў было зусім мала. Была недапітая бутэлька каньяку «Метакса», бульба, алей. Дзяўчына пачала гатаваць страву, якую іншая яе сяброўка называла «таранае-жаранае». Гэтую сяброўку дзяўчына вельмі паважала за тое, што тая скончыла сапраўдную беларускую школу ў вёсцы і ведала, як гучыць па-беларуску Ленінава азначэнне матэрыі: «аб’ектыўная рэчаіснасць, дадзеная нам у адчуваннях». Для сяброўкі беларуская мова была роднай, жывой, яна ведала шмат словаў, якія сапраўды жылі. У гэтым сэнсе дзяўчына вельмі ёй зайздросціла, бо самой давялося вывучаць беларускую мову толькі па кнігах, дзе не было нічога пра «таранае-жаранае». Мова мусіць быць жывой.
Страва прыгатавалася хутка, але хлопчык папрасіў пачакаць тату і не вячэраць без яго. Дзяўчына падышла да вакна, узялася зьнізу за шырокае, драўлянае, шмат разоў пафарбаванае і навобмацак няроўнае падваконне, стаяла і думала: чым усё скончыцца? Адказу не ведала, нават прыблізна.
Тэлефона ў кватэры не было. Дзяўчына пакінула хлопчыка аднаго і пайшла на вуліцу да тэлефона-аўтамата, на скрыжаванне вуліц Леніна і Карла Маркса, дзе крама «Каўбасы». Набрала тэлефон сядзібы руху, які арганізоўваў акцыю.
— Акцыя скончылася, ўсе разышліся, — паведамілі ёй.
— А дзе Алесь?
— Дома, відаць, ужо! — адказалі весела. Там смяяліся і нешта жавалі.
— Не, не дома...
Пасля яна набрала нумар той сяброўкі, якая скончыла беларускую школу, і спыталася: «Што рабіць?»
Сяброўка прапанавала сказаць, што тата заняты, што ён перадае сыну, каб той клаўся спаць, а зранку ён яго забярэ. Падманваць не хацелася, але што яшчэ можна было сказаць?
Калі яна скончыла размову і павярнулася да скрыжавання, то ўбачыла, што каля параднага пад’езда дома насупраць, музея Пятруся Броўкі, стаяць людзі ў цывільным: кураць і прыглядаюцца да яе. Перагаворваюцца.
Не хапала, каб яшчэ яе забралі. Яна хутка пабегла ў кватэру. Сказала хлопчыку тое, што параіла сяброўка. Хлопчык паверыў, ці не паверыў, але паслухаўся, папрасіў дазволу памыць ногі і лёг спаць на канапе.
Дзяўчына патушыла святло і прычыніла дзверы пакоя, потым патушыла святло і на калідоры. Сваю пасцель перанесла на кухню. Доўга стаяла каля вакна без святла. Спадзявалася, чакала. Нічога, нікога.
Лягла спаць на падлозе, прыслухоўваючыся да падземных гукаў. Недзе там, пад падлогай, была развілка метро, увесь час адбываліся таемныя рухі. Пад іх дзяўчына і заснула.
Пад раніцу задрыжэў паркет — пад зямлёй ажыло метро, цягнікі разыходзілся па розных адгалінаваннях.
Раніца не прынесла зменаў і навін. Ніхто не прыйшоў.
Дзяўчына збегала ў краму, набыла рыбных палачак, глазіраваных сыркоў. Паснедалі. Узялі ранец і пайшлі на працу ў Траецкае прадмесце.
Жанчыны на працы здзівіліся, калі пабачылі дзяўчыну з хлопчыкам.
— А дзе Алесь?
— Зараз мы возьмем батон і пойдзем карміць качак на Свіслач, — сказала дзяўчына. — А вы патэлефануйце... — і назвала сябра Алеся.
Узялі на працоўнай кухні батон, знялі ранец. Школа адмянілася. Пайшлі на Свіслач. Сонца. Красавіцкае сонца на хвалях. Качары і шэрыя качкі. Шмат маладых не па парах. Сонца блішчыць на зялёных шыях.
Дзяўчына вучыла хлопчыка адрозніваць самца ад самак.
— Самец заўсёды яркі, самка шэрая.
Качкі елі батон, да іх далучыліся драпежныя чайкі — хапалі белы хлеб у паветры.
А пасля хлопчыка забраў да сябе татаў сябра.
І дзяўчына з каляжанкамі пачалі тэлефанаваць паўсюль, куды тэлефануюць, калі чалавек знікае раптам з вуліцы і яго нідзе няма.
Знайшлі ў судзе Цэнтральнага раёну Мінска. Пайшлі туды з сяброўкай, той самай, якая дапамагала выбіраць канапу.
І быў суд, і прысудзілі штраф.
Каля Мастацкага музея, пасавіўшы нагу на тумбу з вялікім каменным шарам, Алесь уцягнуў матузкі ў чаравікі. Матузкі забіралі пры затрыманні.
Яго ўзялі каля таго самага дому, дзе музей Пятруся Броўкі. Тыя самыя людзі ў цывільным.
Утраіх яны зайшлі да дзяўчыны, выпілі «Метаксы» за вызваленне.
А пасля тата паехаў забіраць хлопчыка.
Гісторыя скончылася.
У хуткім часе шмат людзей пачалі шукаць сваіх блізкіх, якія знікалі пасля мітынгаў. Але тое тычылася будучыні, якая толькі наступала. Тады ніхто не ведаў, што будзе далей.
Дзяўчына вярнулася ў кватэру.
На паркеце ля канапы ляжаў недапісаны ліст да сяброўкі ў Канаду:
«... думаю пра рэальнасць сноў. Цікава, што ў мяне няма і не было (можа, пару разоў у жыцці) кашмараў або сноў, у якіх на мяне нападаюць і мне трэба абараняцца. Але маю некалькі падобных паводле зместу, паўтаральных сноў. У першым я ў вялікім гатэлі і ведаю, што недзе ў ніжніх падземных частках гатэлю ёсць добрая сауна і басейн, я падыходжу да іх і гляджу — бачу людзей у вадзе. Мне ўсё падабаецца, а потым я іду ў нумар, каб пераапрануцца, але замест распраналак апынаюся ў анфіладзе брудных прыбіральняў і ў выніку так і не трапляю ў ваду. І тое ж самае пра мора: я пачынаю ісці да мора, але на дарозе натыкаюся на бетонные агароджы, калючы дрот, тупікі. Хаця ў сне пра мора я некалькі разоў была трапіла да вады, але тая аказалася пякуча халоднай».
(працяг будзе)
