Тых, хто настойвае на сваёй патрэбнасці пры фактычнай пазбыткавасці, на сваёй празмернай звённасці, я вылучыў бы ў групу людзей з умоўным, паводле фактычнай нефункцыянальнасці, назовам «ПІЛОТ ВЕТРАКА».
Сваёй ляканічнасьцю хокку нагадвае афарызм. Хаця ляканічна сфармуляваную ў афарызьме думку можна разьвесьці на цэлы абзац, усё-ткі клясычная — я б сказаў «каліграфічная» ці «мнэманічная» — яе форма менавіта такая, а ня іншая. Гэта як фармулёўка якога-небудзь матэматычнага ці фізычнага закону: яе можна бясконца ўдакладняць, але сутнасьці (якая так ці йначай мусіць быць зразумелай кожнаму школьніку) гэта ўжо ня зьменіць.
Кіраваны густ ёсць адсутнасцю густу. Гэтак жа як кіраваны выбар ёсць адмовай ад выбару. Зацверджаная і дазволеная доза культурнасці нудная, як прагноз надвор’я. Бо тэксты ажываюць толькі тады, калі мы пачынаем іх чытаць.
Я доўга сядзела ў той першы дзень у пабе і чытала далей пра вялікую дарогу Ганны, на якой яна сустракае іншых beggars of love. Якія ўсе, бы наркаманы без наркотыка, пакутуюць, бо іх не любяць тыя, каго яны любяць. Яны вандруюць, каб пакутаваць, і пакутуюць, каб вандраваць.
Паэзія нічога не дае. Яна залішне заглыбленая сама ў сябе, каб яшчэ кагосьці цікавіць. Яна замкнулася ў сабе, у сваёй пазбаўленай зьместу выключнасьці, тым часам як рэальны сьвет ідзе далей сваёй дарогай да катастрофы, і ніхто ўжо яму ў гэтым не зьбіраецца замінаць. Паэзія ўмее толькі аплакваць страчаны сьвет, і больш нічога.
Прыгожае ня ёсьць (ці, лепш сказаць, ня можа быць) найвышэйшай меркай, мэтай і каштоўнасьцю мастацтва. У выбары паміж ім, прыгожым, і «праўдай жыцьця», мастацтва мае саступаць месца апошняй. Калі тое ня робіцца, творца ператвараецца ў звычайнага канфарміста, што ў выніку вядзе да дэградацыі самога мастацтва.
А «ціхамірнасьць», дарэчы, — абсалютна дакладны пераклад грэцкага слова «mysticos» (таямнічы), якое, у сваю чаргу, паходзіць ад «mystos» і азначае «глыбокая ціша», «моўча». І калі хто перажываў у сабе такую цішу, ведае і яе глыбіню, і яе таямнічасьць.
Ўітмэн і Ніцшэ ўбачылі пад парэшткамі хрысьціянска-рамантычнага суб’екту нешта іншае. Ніцшэ ўбачыў мінуўшчыну, перадусім антычную, зь яго дахрысьціянскім, экстатычным, дыянісійскім, гераічна-боскім «я», а таксама будучыню — Звышчалавека. Ўітмэн убачыў «усяго толькі» сучаснасьць, але не як (гістарычны) час, а як Вечнасьць, як «сынгулярнасьць», еднасьць усіх часоў і асобаў у момант тут-і-цяпер.
Дарэчы сказаць, эмпатыя (імклівасьць і «зразумеласьць» эмацыйнай камунікацыі) — адна з прычынаў папулярнасьці мастацкіх (літаратурных) тэкстаў (за выключэньнем, зразумела, тых, якія патрабуюць інтэлектуальных высілкаў з боку чытача альбо больш тонкай эмацыйнай арганізацыі).
Нагадаю, што сам аўтар вызначыў свае баляды як народжаныя на «бязьмежжы жанраў». «Бязьмежжа» — слова двухсэнсоўнае: з аднаго боку, межаў няма, а з другога — яны ёсьць, але аддаленыя адна ад адной ці не зусім добра прамаркіраваныя.
Гэты літаратурна-крытычны інструмэнт, — змаганьне з графаманамі, — быў прыдуманы, відавочна, для ўнутрывідавай барацьбы. У выніку гэтай «заточкі» мы жывём зь дзесяцьцю клясыкамі, а ўсё астатняе пайшло на сьметніцу.
Паэзія альбо пагаджаецца з эпохай, — і тады стаецца мілым штукарствам, забаўкай, размазвае свой досвед па слэмах і клубах. Альбо застаецца сам-насам, застаецца без аніякіх гарантый, у пустаце, правальваецца ў сляпую эмоцыю неразумення, неапазнавання свету...
Культура є значно ширшим за мову поняттям. Якщо екстраполювати ці висновки на українську культуру, то стає зрозумілим, що і російськомовний Гоголь, і німецькомовний фон Захер-Мазох, і їдишемовний Шолом-Алейхем, і польськомовний Бруно Шульц, а також і сам Зиґмунд Фройд, чий дідусь похований в Тисмениці, і Людвіґ Вітґенштайн, який переважну частину свого знаменитого Лоґіко-філософського трактату написав під Чернівцями, є невід’ємною частиною української культури.
Заклятымі ворагамі паэзіі ёсьць як усякая думка пра дасканаласьць, так і памкненьне аўтара заняць нейкую, хай сабе нават нэгатыўную пазыцыю ў дачыненьні да “спэктаклю” культуры.
Мы спрачаемся пра клясы й слаі грамадзтва, але ў штодзённасьці кожнага дня жывем не ў грамадзе, а ў самоце. Мы ня ведаем, што рабіць з момантам прасьвятленьня, ня ведаем, як яго захаваць.
