Палата на псыхапаталёгіі
Пасьля гадоў у Эўропе
Я маю на ўвазе Парыж, Сэн-Трапэ, мыс
Сэн-П’ер, Праванс, Флярэнцыю, Сіену,
Рым, Капры, Іскію, Сан-Сэбаст’ян,
Сантыльляну-дэль-Мар, Марбэльлю,
Сэговію, Авілу, Сант’яго
і столькіх
і столькіх
ня кажучы пра Нью-Ёрк і Ўэст-Вілідж зь сьвежымі барознамі па задушаных дзяўчатах
-хачу, каб мяне задушыў негр – кажа
-ты хочаш, каб ён цябе згвалціў! – кажу (о, Зыгмунд! з табою скончыліся мужчыны на шлюбным рынку, які я наведвала на найлепшых пляжах Эўропы)
і раз я такая разумніца, што зь мяне ўжо ня будзе толку
і раз я столькі насьніла, што я ўжо ня з гэтага сьвету,
то вось я, сярод нявінных душаў палаты нумар 18,
дзень пры дні сябе пераконваю,
што палата, гэтыя чыстыя душы і я маем сэнс, маем лёс,
-адна кабета з найцьмянейшага кутка няіснай на мапе вёскі кажа:
-Дохтар мне сказаў, што ў мяне праблемы. Ну ня ведаю. У мяне нешта тут (датыкаецца да цыцак) і так карціць плакаць, што мама родная.
Ніцшэ: “Сёньня ўначы я займею маці, ці перастану быць”.
Стрындбэрг: “Сонца, матухна, сонца”.
Элюар: “Трэба лупцаваць матулю, дакуль яна яшчэ маладая”.
Так, спадарыня, маці – драпежная жывёліна, што любіць распусныя зарасьці. У часіну свайго нараджэньня яна рассоўвае ногі, не разумеючы сэнсу сваёй позы, прызначанай дарыць сьвятло, зямлю, агонь, паветра,
але потым чалавеку рупіць зноў увайсьці ў гэтую клятую похву,
пасьля таго як я паспрабавала нарадзіць сябе сама, выцягнуўшы сваю галаву праз сваё ўлоньне
(а як што не змагла, то шукаю сьмерці і ўваходу ў сьмярдзючы бярлог схаванай ахоўніцы з функцыяй пахаваньня)
я пра похву, пра сьмерць,
усё ёсьць похвай, я лізала похвы ў розных краінах і адчувала толькі гонар за сваю віртуознасьць – я, магатма гандзі кунілінгусу, Айнштайнка мінету, Райх аралу, Райк першапраходзтва між валасьні, бы ў нямытых рабінаў – о, асалода сьлізу!
Вы, эскулапы з 18-й, вы такія далікатныя і нават цалуеце струпляка, але
ці ажаніліся б вы з струпляком?
На момант занурыцца ў нізкасьць, у цемру –
так, гэта вы можаце,
але потым загучыць танюткі галасок, што суправаджае такіх сысункоў як вы:
-З гэтага ўсяго ты магла б пакпіць, праўда?
І
так,
тут у Піровано
ёсьць душы, якія НЯ ВЕДАЮЦЬ
бо ім нанесьлі візыт усе няшчасьці.
Убогія нябогі, яны маняцца знайсьці лягічныя тлумачэньні, хочуць, каб палата – сапраўдны сьвінарнік – была дужа чыстай, бо бруд наганяе ім жах, як і непарадак, як і самота пустых дзён, заселеных колішнімі прывідамі-эмігрантамі чароўных і забароненых асалодаў майго дзяцінства.
О, я перацалавала столькі ...ёў, каб раптоўна апынуцца ў палаце, поўнай мяса, турме, дзе жанчыны узад і ўперад крочаць і пра паляпшэньне стану балбочуць.
Але
што лячыць?
І з чаго пачынаць лячыць?
Факт той, што псыхатэрапія ў сваёй выключна вэрбальнай форме ня менш прыгожая за самагубства.
Размовы.
Запаўняецца дэкарацыямі пустая сцэна цішы.
О, калі толькі ёсьць ціша, яна тут жа робіцца паведамленьнем.
-Чаго маўчыш? Пра што думаеш?
Ня думаю, прынамсі, не ажыцьцяўляю апэрацыі, што называюць думаньнем. Я сьведка-памочніца невычарпальнай плыні мармытаньня. Часам – амаль заўжды – я вільготная.
Я сука, нягледзячы на Гегеля. Я хацела б, каб мяне вы...ў чувак з вось такім вось ...ем, дакуль у мяне ўваччу ня зьявяцца ведзьмакі-экзарцысты (што без сумневу мне яе выліжуць) з мэтай забясьпечыць мне надзейную фрыгіднасьць.
Вільготная
Похва ў сэрцы чалавечай істоты,
сэрца, што ёсьць несуцешным немаўляткам,
“Як грудное дзіцятка суцішыў я душу сваю” (Жальм)
Я без паняцьця, што я раблю ў 18-й палаце, хіба што раблю ёй гонар сваёй высокапрэстыжнай прысутнасьцю (калі б яны мяне хоць крышку любілі, то дапамаглі б ад яе пазбавіцца)
о, ня тое каб я хацела какетнічаць са сьмерцю
я хачу проста пакласьці канец гэтай агоніі, што робіцца тым сьмяшнейшай, чым болей цягнецца,
(Сьмеху варта, як цябе апранулі для гэтага сьвету – кажа голас, зьлітаваўшыся зь мяне)
І
Каб ты сустрэла сама сябе, маўляў.
А я адказала:
Каб я зноў сустрэла самась з самасябе і стала зь ёю адной і той самай існасьцю, я мушу забіць самась, каб адначасова памерла ябе, і такім чынам, калі скасуюцца супрацьлегласьці, умольная дыялектыка кульмінуе ў зьяднаньні супрацьлегласьцяў.
Самагубства дэтэрмінуе
нож безь ляза
якому бракуе рукалаткі
Значыць:
бывайце, суб’ект з аб’ектам,
усё зьядноўваецца, як у свой час, у садзе зь дзіцячых казак, дзе ручаі нясуць сьвежыя дародавыя воды,
гэты сад ёсьць цэнтрам сьвету, месцам сустрэчы, прасторай, што стала часам і часам, што стаў месцам, гэта найвышэйшы момант зьліцьця і спатканьня,
па-за сьвецкай прасторай, у якой Дабро ёсьць сынонімам разьвіцьця спажывецкіх грамадзтваў,
далёка ад сраных сымулякраў вымярэньня часу гадзіньнікамі, календарамі й іншымі варожымі штукамі,
далёка ад гарадоў, дзе ўсё купляецца і прадаецца (о, у тым садзе для дзяўчынкі, якой я была, бледнай мройніцы з брудных прыгарадаў, па якіх яна хадзіла за ручку зь ценямі: дзяўчынка, любая мая дзяўчынка, што ня мела маткі (ані таткі, натуральна)
Такім чынам, я прыцягнула сваю сраку ў палату нумар 18,
у якой удаю, быццам веру, што хварэю на аддаленасьць, на абсалютную адасобленасьць НЕХАЎРУС зь Імі
-Яны гэта ўсе, а я – гэта я
удаю, паціпу, быццам здольная акрыяць, быццам веру, што гэтыя маладзёны з добрымі намерамі (о, зычлівыя пачуцьці!) могуць мне дапамагчы,
але часам – часта – я пасылаю іх даябеніматары з сваіх унутраных прыцемкаў, якіх гэтыя гора-мэдыкі у жыцьці ня здолеюць спазнаць (чым глыбейшая, тым больш невыказная глыбіня), і крыю іх матам, бо згадваю свайго старога каханка, доктара Пічона Р., такога ўжо выблядка, якім ніколі ня стануць усе разам узятыя (авохці, такія дабрадушныя!) эскулапікі гэтай палаты,
але мой стары памірае, а гэтыя ўсё гавораць, і што яшчэ горай, у іх новыя, здаровыя (клятае слова) целы, тым часам як мой стары аганізуе ў галечы, бо ніколі ня меў ні бзьдзюля практычнасьці, бо сутыкнуўся твар у твар з жудаснай таямніцай, якой імя зьнішчэньне душы, бо калупаўся ў акультным, як той пірат – досыць злавесны, бо залатыя манэты несьвядомага абарочваліся мясам шыбеніка, і ў закутку, поўным разьбітых люстэркаў і рассыпанай солі –
трыкляты стары, кшталт задушлівага спарону сыфілітычных прывідаў, як я цябе абагаўляю у тваёй зларадасьці, параўнальнай толькі з маёй уласнай,
і варта дадаць, што я ніколі ня верыла ў твой геній (ты ня геній, ты выкрадальнік і плягіятар) і адначасова табе давярала,
о, гэта табе быў давераны мой скарб,
я так кахаю цябе, што пазабівала б усіх гэтых дактароў-падлеткаў, каб ты мог напіцца іхнай крыві і пажыць на хвіліну, на стагодзьдзе болей,
(ты, я, жыцьцё ня вартае такіх, як мы)
Палата нумар 18
Калі я думаю пра тэрапію працай, мне карціць вырваць сабе вочы ў зруйнаваным доме і зьесьці іх з думкай пра гады маёй несупыннай пісаніны,
15 ці 20 гадзінаў пісьма запар, падзуджваная дэманам аналёгій, спрабуючы ўпарадкаваць свой жудасны, няўрымсны слоўны матэрыял,
бо – о стары прыгажун Зыгмунд Фройд – псыхааналітычная навука недзе згубіла свой ключ:
адамкнуць адамкне
але як замкнуць рану?
Душа пакутуе без упыну, бязь літасьці, а мэдыкі-злыдні не спыняюць крыві з гнойнай раны.
Чалавек паранены разрывам, які мабыць, ці нават пэўна, спрычыніў ягонае жыцьцё-біцьцё.
“Зьмяніць жыцьцё” (Маркс)
“Зьмяніць чалавека” (Рэмбо)
Фройд:
“Маленькая А. Неслухмянасьць яе ўпрыгожвае” (Допісы...)
Фройд: трагічны паэт. Залішне закаханы ў клясычную паэзію.
Без сумневу, многія ключы ён здабыў з “натурфілёзафаў”, “нямецкіх рамантыкаў” і, перадусім, з майго найулюбёнейшага Ліхтэнбэрга, геніяльнага фізыка й матэматыка, які ў сваім Дзёньніку пісаў рэчы кшталту:
“Ён даў імёны абодвум сваім пантофлям”
Крыху самотна яму было, га?
(О, Ліхтэнбэрг, карузьлік-гарбун, я б цябе кахала!)
І К’еркегора
І Дастаеўскага
І асабліва Кафку
зь якім здарылася тое, што са мной, хіба што ён быў баязьлівы нявіньнік
-“Што я зрабіла з дарамі полу?” – я таксама мастурбантка, якой няма роўных;
але зь ім (Кафкам) здарылася тое, што са мной:
ён аддзяліўся
ён зайшоў задалёка ў сваёй самоце
і ведаў – ня мог ня ведаць –
што адтуль не вяртаюцца
ён аддаліўся – я аддалілася –
не праз пагарду (вядома ж, мы пякельна фанабэрыстыя)
але таму, што я чужаніца,
неадсюль,
яны бяруць шлюбы,
множацца,
езьдзяць на лецішчы,
маюць расклады,
не баяцца змрочнай
двухсэнсоўнасьці мовы
(Ёсьць жа розьніца, сказаць Дабранач і сказаць Дабранач)
Мова –
я больш не магу,
душачка мая, каторай няма,
вызначайся;
ці іх сабе ўскрыць, ці ўжо тут дабыць,
але не кранай мяне гэтак,
нерашуча, няпэўна,
ці па жылах лязом, ці пайшла вон,
што да мяне – няма сіл, гамон.
1971 г.
У гэтую ноч, у гэтым сьвеце
У гэтую ноч, у гэтым сьвеце
словы пра сон, дзяцінства, сьмерць –
яны ніколі ня тыя, што нехта хоча сказаць
родная мова каструе
мова – орган спазнаньня
і правалу любога верша
кастраванага ўласнай мовай
яна ёсьць органам узнаўленьня,
рас-пазнаньня,
але не ўскрасеньня,
ня нейкага адмаўленьня
мальдарора зь ягоным сабакам на маім даляглядзе
і нішто са сказанага
што роўнае схлушанаму
(усё, што можа быць сказаным – хлусьня)
ня ёсьць абяцаньнем
а рэшта – ціша
толькі ціша, якой не існуе
не
словы
не займаюцца каханьнем
а ствараюць адсутнасьць
сказаўшы вада, ці нап’юся?
сказаўшы хлеб, ці наемся?
у гэтую ноч у гэтым сьвеце
нечуваная цішыня ў гэтай ночы
што ня так з душою – што яе не відаць
што ня так з розумам – што яго не відаць
што ня так з духам – што яго не відаць
адкуль паходзіць гэтая змова невідочнасьцяў?
не відаць ніводнага слова
цені
сьлізкія прытулкі дзе хаваецца
камень шаленства
чорныя калідоры
я абышла зь іх кожны
о, пабудзь яшчэ крышку з намі!
мая параненая асоба
мая першая асоба адзіночнага ліку
я пішу як чалавек, што ў цемры занёс над галавой нож
пішу як быццам кажу
абсалютная шчырасьць і надалей застанецца
немагчымай
о, пабудзь яшчэ крышку з намі!
абноскі словаў
высяляюцца з палацу мовы
спазнаньне між ног
што ты зрабіла з дарамі полу?
о мае нябожчыкі
я зьела вас і папярхнулася
я больш не магу магчы
захутаныя словы
усё спаўзае ўніз
да чорнага звадкаваньня
і мальдарораў сабака
у гэтую ноч у гэтым сьвеце
дзе ўсё магчыма
апрача
верша
гавару
ведаючы, што вядзецца не пра гэта
заўжды вядзецца не пра гэта
о дапамажы мне напісаць самы неабавязковы верш
што быў бы непрыдатны
нат каб быць непрыдатны
дапамажы мне пісаць словы
у гэтую ноч у гэтым сьвеце
Час
Пра сваё дзяцінства я ведаю толькі
крыху пра зіхоткую боязь
і руку, што цягне мяне
на той бераг мяне.
Маё дзяцінства мае водар
прылашчанай птушкі.
*
Як вар’ятка што пераходзіць вуліцу
я баюся, сьмяюся, вітаю сябе ў люстэрку
ў сьмярдзючай прасьціне
падразаю сябе ў корані,
плюю на сябе, цураюся сябе.
Як сьвятая, перасьледаваная
анёльскімі галасамі
я занураюся ў сьпевы пошасьцяў
і помшчу сябе, адракаюся ад сябе,
змоўчваю сябе, згадваю сябе.
Я – гэта…
мае крылы?
пара спарахнелых пялёсткаў
мой розум?
шклянкі з кіслым віном
маё жыцьцё?
прадуманая пустэча
маё цела?
разрэз на сядзеньні крэсла
мая нясталасьць?
дзіцячы гонг
маё аблічча?
замаскіраваны нуль
мае вочы?
а! аськепкі бясконцасьці
Сьвята
Я расклала сваё сіроцтва
на стале, як мапу.
Намалявала ветру
маршрут да свайго дому.
Госьці прыходзяць, але мяне не знаходзяць.
Тых, каго я чакаю – іх не існуе.
І тады я напілася шалёных напояў,
каб твары маглі ператварыцца
ў якога-небудзь анёла і ў пустыя шклянкі.
*
асьцярожна са словамі
(прамовіў)
у іх вострыя лёзы
яны адрэжуць табе язык
асьцярожна
яны давядуць цябе да турмы
асьцярожна
не будзі словаў
прыляж на чорным пяску
хай цябе пахавае мора
хай крумкачы пазабіваюцца ў тваіх заплюшчаных вачах
сьцеражыся
не спакушай анёлаў галосных
не прываблівай фразаў
вершаў
няма чаго бараніць
сьні, летуцей, што цябе няма,
што ты ўжо сышла
асьцярожна са словамі
вершамі
табе няма чаго сказаць
толькі што ўсё скончылася
Заўжды
Стамілася ад магічных грымотаў галосных
Стамілася выпытваць, узьняўшы вачаняты
Стамілася чакаць, што “я” зойдзе без нагоды
Стамілася ад каханьня, якога не адбылося
Стамілася ад ног, што ўмеюць толькі хадзіць
Стамілася ад падступнай фугі пытаньняў
Стамілася спаць і не магчы сябе бачыць
Стамілася адкрываць рот і піць вецер
Стамілася насіць у сабе ўсё тыя ж вантробы
Стамілася ад абыякавага да маіх пакутаў мора
Стамілася ад Бога! Стамілася ад Бога!
Стамілася ўрэшце ад пачарговых сьмерцяў
у чаканьні старэйшай сястры,
той Іншай, яе Вялікасьці сьмерці
салодкай схованкі такога мноства стомы
Ноч
Quoi, toujours? Entre moi sans cesse et Le bonheur!
G. de Nerval
Магчыма, сёньня ўначы ня ноч
а хутчэй жудаснае сонца, або
нешта іншае, або што заўгодна…
Што я ведаю! Бракуе словаў,
запалу, паэзіі,
а кроў усё плача й плача!
Сёньня ўначы я магла б быць такой шчасьлівай!
Каб толькі мне было дадзена
намацаць здані, учуць крокі,
сказаць “дабранач” каму-небудзь,
хто выгульвае свайго сабаку,
я б зірнула на месяц і адзначыла б
яго дзіўную малочнасьць, спаткнулася б
аб камень выпадковасьці, як і належыць.
Але штосьці разьдзірае маю скуру,
нейкі сьляпы шал,
што бруіць у маіх жылах.
Я хачу выйсьці! Цэрбэр маёй душы:
дазволь мне, дай мне пераступіць тваю ўсьмешку!
Сёньня ўначы я магла б быць такой шчасьлівай!
Яшчэ засталіся неатрыманыя лісты мрояў.
А колькі кніг! Колькі агнёў!
Як мне мала гадоў! Ну чаму не?
Сьмерць далёка. На мяне не зважае.
Столькі жыцьця, Божа!
Навошта столькі жыцьця?
