З цыклю
LUX AETERNA
I.
Направа зьявіцца раптоўна Нотр-Дам,
турысты плэеры адключаць уні-сонна,
гід “Small but great” усім падкажа з мэгафона,
абы сумневаў не было ў старэнькіх дам-
амэрыканак і японцаў, што каля
такога храму ім ня лішне запыніцца
сярод Эўропы. Столькі працы – не драбніца:
вяртацца з Рыму ці Парыжу, а пасьля
яшчэ і ў Прагу, з Прагі ў Вену цягам дня...
Як “Small but great” у люксэмбурскай кажуць мове?
Па Эўразьвязаўзкім квартале пройдзем кола.
Цябе прыехаць папрашу – ты не адмовіш?
У момант роспачы сабе ўяўляю квола,
што ты са мной – малая, мілая хлусьня.
ІІ.
Сюды з турыстамі аўтобус не загляне
на Гар-Сэнтраль, вітрыну вулічных заган,
дзе горад вуліцы, падобна дзьвюм нагам,
усьцяж рассунуў, і брыдуць людзкія здані
стрыпбараў міма. У фантане, бачыш часам,
замест манэт піўныя затычкі мігцяць.
Гурт Дыягенаў засяліў нявелькі пляц,
сатыр над ім наўскос лунае на абцасах.
Жывы, няўрымсьлівы, замкнёны мікракосм,
які дарогай да вакзалу з пляцаком
абы хутчэй мінуць. Цягнік чакаць ня стане,
сыходзіць час. З другога боку мікраскопа
вока на марны сьпех і на нясьпех натоўпа
глядзіць халодна, бы на затычкі ў фантане.
ІІІ.
З-за вокнаў чую галасы начных шалаў –
тут іх раён, час вахты, рады не дасі.
Мурынкі ў бляску тых жа ўчорашніх ласін
палююць, хто б іхнага мяса паспытаў –
вось “ягуар” мінае ростань зь імі побач,
паволі, ціха... Ці прынаду праглыне?
Не апусьціў акенца нават – значыць, не.
То мо наступны... Уяўлю, якая ж роспач
сюды вядзе. Ды бестурботны іхны гоман
клішэ чульлівыя задушыць пад балконам –
сваёй маральлю адно месца падцяры.
Абую боты – час купіць арабскай стравы.
Каб не схалодала, вяртаючыся жвава,
чакаю, хто з тых дам мне скажа “mon chéri”.
IV.
Плывуць аблокі чорнай мапаю наўскос,
бадай, ня большаю ад гарадзкой глухмені,
што ў летаргіі на выходных камянее.
Хіба што лётнішча працуе – з чацьвярга
ўцякаюць месьцічы адпачываць low-cost.
Супольна вернуцца дадому да нядзелі,
і мясарубка тыдня зноўку іх разьмеле.
Абы замовіць на наступны як мага
раней. Жыцьця ручная, лёгкая паклажа
распакаваная ў маленькім нумары
з найгоршай мэбляй, швэдзкай кветкай нехлямяжай
на падваконьні. Між аблокамі ў нябёсах
блакіт і зоры – як магічныя дары
начы, дзе ўсё яшчэ чакаюць на дзівосы.
VІ.
Хто едзе разам – нечакана кожны раз,
радзей жанчыны, найчасьцей аднак панове.
Каардынацыя ад’езду па дамове:
багаж закінуць, пра надвор’е пару фраз –
і выяжджаць. За недаўгі паездкі час
хіба што высьветліце ймёны. Адмысловы
тэмп мае пошук добрых тэмаў для размовы –
ці мала што ў адным кірунку зводзіць нас.
Празь дзьве мяжы ў чаўночным рытме везьці ўпотай
суплёт кур’ёзаў, баек, лёсаў, анэкдотаў,
псэўдагармоніі няўстойлівы акорд.
Гадзіны ў месцы, што цясьнейшае за карцэр –
над краявідам пачало за шклом зьмяркацца,
і далягляд шаша працяла навылёт.
VІІІ.
Лета, зьвязанае ў снапы, навідавоку,
ля нашых ног. За дзень сюдою апроч нас
ніхто ня йшоў. Над галавой – лапух аблокаў,
вялізны, шэры. У далоні плясьнеш раз –
каровы поглядам праводзяць нас марудна
за выгін сьцежкі. На плячах рукзак, а ў ім
паштоўкі з шапіку станцыйнага й палуднік.
Мінуць пагорак з рэштай замкавых руін –
і ў краявід, прамая кроку ў нейкай кропцы
кране круг думкі. Мае ўяўная бясконцасьць
цяпло каровінае скуры. У іртуць
нырае неба край. Смоўж цягне сваю хатку
абы-куды. Дарогу зрэжам праз пасадкі.
Аднекуль зводдаль пляск далоняў можна ўчуць.
ХІ.
Шчэ кагадзе сьвятла вячэрняга хапала,
каб прачытаць на лятаках над галавой,
куды й якая іх кампанія паслала.
Дзень захіліў сівога атласу сувой
у вышыні. Сэзон цяпла прайшоў удала,
дождж крочыў зданьню ў шкле выставы бытавой
“Балконы”. Па-над край зямнога пакрывала
адно касьцёл шпіль уздымае востры свой
з пакрытай золатам галубкай на вяршыні
як вектар веры папярок авіяліній:
жыцьцё – лухта, якую вытрызьніў вар’ят.
Матораў шум, ізноў глыбокае маўчаньне.
Палёт на хвілю белы прочырк пазначае
ў паветры. Нам зь яго відаць зусім няшмат.
ХІІ.
Са мной чацьвёртую гадзіну ўжо бадай
сядзіць, як гіпсавы анёл. Начуўся ўдосталь,
як дробных жорсткасьцяў паболела з-за ўзросту
ў яе жыцьці – хоць сам з кабетай уздыхай
па ценю дзён, калі яшчэ цар Мэнэлай
дзеля яе б браў штурмам тройскія фарпосты.
Па гэтай трасе яна ехала ўжо мноства
разоў, аповед вечна той жа, як і край:
бог ветру подыхам бязь лішняе падгонкі
ня дрэвы рухае – сталёвыя рамонкі.
Траіх дзяцей, дарослых, мае й так далей…
Няма мяжы паміж сучасным і мінулым,
адлегласьць толькі пэрспэктыву пахіснула –
глядзіць наперад погляд гіпсавых вачэй.
ПАСЬЦЕЛЬ ДЛЯ ДВАІХ
На дзьвюх старонках, на прасьцінах белых –
мой верш і твой: здань колішніх часоў,
што ўсё няўхільней ува мне слабела,
з былым імпэтам затрапеча зноў,
і я згадаю валасы твае, твой голас:
упершыню наш лёс так блізка зьвёў нас.
Бліжэй, бадай, сысьціся немагчыма –
таму чытаю твой і ўласны верш
цяпер крыху інакшымі вачыма
і спадзяюся: ты на іх зірнеш
як на сынэкдаху таго, што ўжо далёка –
імя троль-кніжнік адгадае лёгка.
Сутоньне. Вось і першыя прыкметы
таго, што сантымэнт у мне ўваскрэс:
ужо сам-насам з кнігаю вяду
“пра нас” развагу, толькі, на бяду,
на глебе “разам” “bez” квітнее спрэс.
Ня ведаючы, як змагацца з гэтым,
чытаньне прыпыняю – графаманаў
ці ж мала публікуецца. З палёгкаю,
у рацыі сваёй перакананы,
урэшце закрываю анталёгію
паэтаў-пачаткоўцаў. Ды між вершамі
стасункі тым раблю яшчэ бліжэйшымі.
КІНАПАКАЗ
Сталы з фужэрамі. У большасьці – з чырвоным.
Курыць тут нельга, бо паказваюць кіно нам.
Бітком набіта. Шмат стаіць ажно на сходнях.
Я й не чакаў, што столькі люду будзе сёньня –
як на чытаньне завітаю, то заўжды я
тут бачу крэслы ў пераважнасьці пустыя.
А тут – аншляг. Вунь там разьлічваюцца двое –
апошні шанс на вольны стол для нас з табою.
Гайда туды. Прамоўца ўстаў ужо і кажа нам
паддацца моцным, як ад Вайнэра, уражаньням.
З мабілы – голас. Замаўляю лепей белае.
Сьвятло згасае, заля раптам – пацішэлая,
фільм пачынаецца. Праз тры хвіліны мо ўжо
мне ясна: тут адзін фужэр не дапаможа.
Кіўну бармэнцы. У страбаскапічным шуме
мільгаюць вобразы бяз зьместу – па задуме,
слоў хараство недасказаным засталося.
Віёла побач коціць вочы да нябёсаў,
да нас па-змоўску нахіляецца раз-пораз,
каб падзяліцца абурэньнем напаўголас.
Фільм нумар два – міма вушэй. Нібы ягнятка,
як сноб-прамоўца й абяцаў нам на пачатку,
паддамся шворцы. Да канца лічу хвіліны,
ледзь-ледзь затойваючы выбух эмацыйны.
Ізноў сьвятло. Але й пасьля кінапаказу
мы не свабодныя, бо не ўцяклі адразу
з дэбатаў з аўтарам. Любы вярзе што хоча,
і тым ня менш, не прагучаць тут ні аднойчы
адкрытай думцы, мо – Віёла ўставіць шэлег.
Афіцыянтка мне прыносіць трэці келіх.
Ці так паскудна мне, бо тоне ўсё ў тумане?
Ці прыпісаць мне лепш сваё расчараваньне
распаду заржавелых слоў “структура”, “форма”?
Не разумею, што за сэнс хаос разворваць.
Калі ўстаем, ты шэпчаш мне, у чым тут пафас:
заместа алібі наш аўтар скарыстаў нас.
Заўвагі
Lux Aeterna (лац.) – вечнае сьвятло
Small but great (анг.) – малы, але выдатны (велічны)
Гар-Сэнтраль (фр.) – цэнтральны вакзал
Mon chéri (фр.) – мой даражэнькі
Low-cost (анг.) – нізкім коштам, танна
Bez (чэс.) – 1) бэз; 2) без.
Рыхард Вайнэр (1884 – 1937) – чэскі пісьменьнік і паэт-экспрэсіяніст.
