жыцьці на сьметніку
(trashcan lives)
сёньня ўначы жорсткі вецер
да таго ж халодны
і я думаю
пра тых хто жыве пад мостам.
спадзяюся хоць нехта зь іх мае
пляшку чырвонага.
калі апынаесься на вуліцы
толькі тады заўважаеш што
ўсё чыста
камусьці належыць
і што на ўсім чыста
вісяць замкі.
гэтак працуе дэмакратыя:
хапай што можаш,
утрымай колькі здолееш,
і калі магчыма
памнож.
такі ж і прынцып
дыктатуры
толькі там адшчапенцаў
ператвараюць у рабоў
ці забіваюць.
мы сваіх проста
забываем.
што там, што тут
вецер аднолькава
халодны
і жорсткі.
страчанае пакаленьне
(the lost generation)
чытаю кніжку пра адну багатую даму ад літаратуры
ў дваццатыя гады яны з мужам
пілі елі й балявалі па ўсёй
Эўропе
сустракаліся з Паўндам, Пікаса, А. Гакслі, Лоўрэнсам, Джойсам,
Ф. Скотам, Гэмінгўэем і многімі
іншымі;
знакамітасьці былі для іх каштоўнымі
цацкамі,
і, як ільга зразумець з тэксту
знакамітасьці былі ня супраць пабыць
каштоўнымі цацкамі.
на працягу ўсёй кнігі
я чакаў калі прынамсі адна знакамітасьць
скажа гэтай багатай даме ад літаратуры
і ейнаму багатаму мужу ад літаратуры
каб яны пайшлі вон
але, відавочна, ніхто ім гэтага ні разу
не сказаў.
Замест гэтага яны фатаграфаваліся з дамай
і ейным мужам
на фоне некалькіх мораў
з такім інтэлектуальным выглядам
быццам усё гэта было часткай п’есы з назвай
Мастацтва.
магчыма той факт што жонка з мужам
шчодра фундавалі друкарні
меў да гэтага
дачыненьне.
гэтак яны ўсе разам і здымаліся
на папойках
ці перад кнігарняй Сылвіі Біч.
праўда тое што многія зь іх былі
вялікімі і/ці непаўторнымі мастакамі,
але ўсё гэта надта нагадвае міленькі снобскі
сюжэт,
і муж урэшце ўчыніў самагубства
якім пагражаў,
а дама ў 40-х апублікавала адзін
з маіх першых
аповедаў і ўжо
не жыве, і ўсё ж
я не магу дараваць гэтай пары
іхных дэбільных багатых жыцьцяў
як не магу дараваць ані іхным каштоўным цацкам
іхнай
каштоўнай
цацачнасьці.
няма рады
(no help for that)
у сэрцы ёсьць месца якое
ніколі ня будзе запоўненае
пустата
і нават падчас
найлепшых момантаў
і
найвялікшых
асалодаў
мы яе адчуем
мы адчуем яе
як
ніколі
у сэрцы ёсьць месца якое
ніколі ня будзе запоўненае
і
ў гэтай
пустаце
мы будзем
чакаць
і чакаць.
тэрміты старонкі
(termits of the page)
праблема зь якою я сутыкаўся
ўва ўсіх сваіх знаёмых паэтаў у тым
што яны ніколі не працавалі па 8 гадзін на дзень
а нішто так
не дае чалавеку
адчуць рэальнасьць
як
працоўная зьмена.
большасьць гэтых паэтаў
якіх я ведаў
нібыта
жыло з чыстага
паветра
але
гэта было не зусім
так:
за імі стаяў
нехта зь сямейнікаў
найчасьцей жонка ці маці
якія падтрымлівалі іхныя
душы
таму
няма дзіва
што яны пісалі так
слаба:
яны з самага пачатку
былі абароненыя
ад
сапраўднасьці
і таму
не разумелі ні ражна
далей за свае
пазногці
за
далікатныя абрысы
сваіх фрызур
і за свае
лімфатычныя
вузлы.
іхныя словы
нежывыя, незьмястоўныя, не-
праўдзівыя і, што яшчэ горай — надта
па-моднаму
нудныя.
мяккацелыя й забясьпечаныя,
яны зьбіраюцца разам
і плятуць інтрыгі, ненавідзяць,
пляткараць, большасьць гэтых
амэрыканскіх паэтаў
прасоўвае й прадае на панэлі свой
талент
гуляючы ў
веліч.
паэт (?):
гэтаму слову патрэбнае новае
вызначэньне.
калі я чую гэтае
слова
мой страўнік
сьціскаецца
нібыта я зараз
зблюю.
хай сабе прамаўляюць
са сцэны
абы толькі я
ня мусіў сядзець
у залі
і слухаць.
заклапочаным:
(for the concerned:)
ажаніўся — лічыцца што як аўтар ты
скончыўся
жывеш адзін — лічыцца што табе не хапае
паўнаты
вялікая частка маіх чытачоў хоча каб я
працягваў пісаць пра перапіхоны з вар’яткамі
й прасталыткамі —
а яшчэ пра туляньне па мянтоўках і шпіталях, пра тое
як я галадаў ці
выблёўваў
вантробы.
я згодны што самазадаволенасьць мала калі нараджае
неўміручую літаратуру
але яе не нараджае
ані самапаўтор.
для тых чытачоў у каго
апошнім часам баліць за мяне сэрца
бо яны думаюць што я задаволены
сабой —
прашу вас, ня падайце
духам: агонія часам набывае іншыя
формы
але
ніколі не заканчваецца
ні ў кога.
гм?
(huh?)
у
Нямеччыне Францыі Італіі
я магу часам ісьці па вуліцы
а за мной —
юнакі з рогатам
дзяўчаты
са сьмешкамі
старыя
пані з задзертымі
насамі...
а вось
у Амэрыцы
я проста яшчэ адзін
стомлены
стары
які робіць усё тое
што робяць
старыя.
о, гэта мае свае
плюсы:
я магу занесьці нагавіцы
ў хімчыстку ці
стаяць у чарзе
ў супэрмаркеце
зусім без
усякага
галасу:
багі надзялілі мяне
спагадлівай
ананімнасьцю.
і ўсё ж
часам
я задумваюся пра сваю
заморскую славу
і
адзінае
чым магу яе патлумачыць
гэта тым што
ў мяне мабыць
папросту ахуенныя
перакладчыкі.
напэўна
я абавязаны ім
кожным валаском у сябе на
яйцах
калі
не
самімі
яйцамі.
O tempora! O mores!
мне прыходзяць па пошце часопісы з голымі дзеўкамі
бо я зноў пачаў друкаваць у іх аповеды
ну і там гэтыя дамы на ўсю старонку
выстаўляюць свае скарбонкі —
часопіс выглядае хутчэй як
гінэкалягічны —
усё ясна і клінічна
паказана
пад невыразнымі й нуднымі фізыяноміямі.
супрацьпажадны сродак гіганцкіх
памераў:
уся таямніца ўва
ўяўленьні —
адыміце яго, і застанецца мёртвае
мяса.
стагодзьдзе таму
мужчыну можна было зьвесьці з глузду
умелым паваротам
ладыжкі, дый зрэшты
чаму не?
уяўляю
якім чароўным
яму
мроілася
ўсё астатняе!
а цяпер яны суюць нам гэта пад нос
як гамбургер у Макдональдсе
на сподачку.
бадай нічога не зраўняецца хараством
з жанчынай у доўгіх строях
нават узыход сонца
нават гусі што адлятаюць у вырай
клінападобнаю чарадой
у зыркай сьвежасьці
сьвітаньня.
ну ці ня сьмех? № 2
(it’s funny, isn’t it? #2)
калі мы хлапчукі
ляжалі на жыватах
на
траве
мы часта казалі
пра тое
якой сьмерцю
мы б хацелі
памерці
і
ўсе
пагаджаліся
на
адным:
мы б хацелі
памерці
падчас еблі
(хаця
ніхто з нас
тады яшчэ ніколі
ні з кім
не ябаўся)
цяпер
калі
мы ўжо
болей
ня дзеці
мы думаем
хутчэй
пра тое
як не
памерці
хоць
самі
да гэтага
і гатовыя
але большасьць
з нас
аддае
перавагу
сьмерці
ў самоце
пад
пакрывалам
цяпер
пасьля таго як
большасьць
з нас
свае жыцьці
суцэльна
праябала.
пра канфэрэнцыю ПЭНа
(about the PEN conference)
адарві пісьменьніка ад друкаркі
і ўсё што застанецца —
тая
пошасьць
якая прымусіла яго
на самым
пачатку
за друкарку сесьці.
уцёкі
(escape)
што было самае файнае
гэта задраіць
жалюзі
запхаць у званок над дзьвярыма
анучы
схаваць тэлефон
у
лядоўню
і залезьці ў ложак
дзянькі на
3-4.
а другое паводле
файнасьці
было тое
што ніхто ніколі
мяне
не шукаў.
прыхільнікі
(a following)
пазваніў а палове на другую ночы
чувак з Дэнвэру:
«Чынаскі, у цябе ў Дэнвэры
прыхільнікі...»
«так?»
«так, я выдаю часопіс, дашлі мне
сваіх вершаў...»
«ІДЗІ НАХУЙ, ЧЫНАСКІ!», пачуўся голас
на заднім пляне...
«ты там не адзін»,
кажу
«так», кажа, «слухай, трэба
шэсьць вершаў...»
«ЧЫНАСКІ ГАЎНО! ЧЫНАСКІ ХУЙЛО!»
пачуў я другі
голас.
«бухаеце там, народ?»,
пытаюся.
«а што?», ён мне. «ціпа ты не бухаеш».
«гэта факт...»
«ЧЫНАСКІ ДЗІБІЛ!»
потым
рэдактар часопіса надыктаваў мне
адрас які я занатаваў на адваротным баку
нейкай капэрты.
«дык дашлі вершаў, чуеш»
«зраблю што магу»
«ЧЫНАСКІ ПІША ХУЙНЮ!»
«пакуль», сказаў я.
«пакуль», сказаў
рэдактар.
я паклаў слухаўку.
хто б сумняваўся, што ёсьць мноства
самотных людзей, якім няма чаго рабіць
па начах.
часам так самотна ажно разумееш што так і трэба
(you get so alone at times that it just makes sense)
калі я быў пісьменьнікам-пачаткоўцам і галадаў я чытаў імянітых пісьменьнікаў
у імянітых часопісах (натуральна, у бібліятэцы) і мне рабілася
непамысна — паколькі я вывучаў слова і рамяство, то ўсьвядоміў
што яны ўсё толькі ўдаюць: я мог распазнаць любую фальшывую эмоцыю, любую
яўную няшчырасьць, у мяне было адчуваньне, што рэдактары
пазасоўвалі галовы сабе ў сраку — ці з каньюнктурных меркаваньняў друкавалі
каб дагадзіць уплывовым групоўкам
але
я проста працягваў пісаць і недаядаць — схуднеў з васьмідзесяці дзевяці кіляў
да шасьцідзесяці двух — затое — спрактыкаваўся ў цюканьні на друкарцы і чытаньні
адмоў выдаўцоў.
схуднеўшы да шасьцідзесяці двух кіляў я ўрэшце сказаў сабе: ды пайшло яно, кінуў
цюкаць і засяродзіўся на піцьці, на вуліцах, на вулічных
шлёндрах — яны прынамсі не чыталі Harper’s, The Atlantic альбо
«Паэзію — часопіс поўны вершаў».
і калі шчыра, гэта быў неабходны і асьвяжальны дзесяцігадовы перапынак
пасьля гэтага я вярнуўся каб паспрабаваць зноў і ўбачыў што выдаўцы
так і ня высунулі галоваў са сракі ці і г. д.
але цяпер я важыў пад сотню кіляў
быў поўны сіл
і фонавай музыкі —
гатовы зноў рызыкнуць
усьляпую.
добрыя такі хлопцы
(a good gang, after all)
я падтрымліваю зносіны з старымі карчамі
якія пішуць ужо
дзесяцігодзьдзямі
усе як адзін паэты,
усе па-ранейшаму гібеюць
над друкаркамі,
пішуць добра як
ніколі
пра былых жонак вайну
заробкі
і пра ўсё што было
насамрэч.
многіх зь іх я не любіў з асабістых
і творчых
прычын...
але чаго я не ўлічыў
дык гэта іхнай упартасьці
і здольнасьці
ўдасканальвацца.
старыя карчы
ў закураных пакоях
падліваюць сабе
з бутэлькі...
кідаюцца на нацягнутыя
стужкі друкарак: старыя
настроеныя
на бой.
што я вырабляю?
(what am I doing?)
досыць ужо ваяваць з гэтымі кончанымі гоншчыкамі на дарозе калі мы
з рыканьнем уплішчваемся між машын пад грукат стэрэа апоўдні
ўвечары і ў цемры
тым часам як насамрэч усё чаго мы хочам гэта сядзець у прахалодным зялёным дворыку
і спакойна пад выпіўку гутарыць.
чаму мы такія? — праз урослыя пазногці? — можа нам не хапае
жанчын? — што за дурасьць змушае нас увесь час
рабіць «сьліўку» на носе Сьмерці?
мы баімся што ня дойдзем да шпітальнага гаршчку? — ці што памрэм
пускаючы сьліны над гарохавай кашай якую падасьць абыякавая мэдсястра
з тлустымі крывымі нагамі?
што за раптоўны бзік розуму змушае нас ціснуць газ у падлогу
з адной рукой на рулі?
няўжо мы няздольныя сабе ўявіць спакой
высакароднага старэньня?
нам прыйшла нейкая позва на фронт ці што?
мы апошнія вырадкі — бо выдатныя музэі — вялікае мастацтва —
веды цэлых пакаленьняў — суцэльна намі забытыя
глыбіня для нас палягае ў тым каб быць
даўбаёбам —
усё што ад нас застанецца гэта
фатаздымак амаль у натуральную велічыню
на сьцяне дарожнай інспэкцыі
замест папярэджаньня
а людзі толькі крыху схамянуцца
і пройдуць міма
зразумеўшы
што зашмат эга — гэта залішне
мала.
як у вас з сэрцам?
(how is your heart?)
у найгоршыя часы
на зэдліках у парках
у камэрах
у сужыцьцях
з курвамі
я заўжды меў гэткую
непатрабавальнасьць —
я б не назваў гэта
задаволенасьцю —
гэта была хутчэй унутраная
раўнавага
якая здавальнялася ўсім
што б ні адбывалася
і вельмі дапамагала
на заводах
ці калі
ня клеіліся
адносіны
зь дзяўчатамі.
яна дапамагала
ад усіх
войнаў і
бадуноў
пры вулічных бойках
і ў
шпіталях.
прачнуцца ў танным катуху
ў чужым горадзе і
падняць жалюзі —
у гэтым была самая шалёная
непатрабавальнасьць
падысьці да старой
гардэробнай шафы
з рэпнутым люстрам —
убачыць сябе, брыдкага,
глядзець на ўсё гэта ўподсьмех.
галоўнае гэта
як добра ўмееш
праходзіць скрозь
агонь.
забудзьце
(forget it)
дык гэта, чуеце, калі я памру каб ніякіх сьлёз, проста
не марудзьце й пазбаўцеся цела, я пажыў удосталь, і
калі некаму дасталося зь лішкам, то
мне, я пражыў якіх 7-8 жыцьцяў у адным, любому
больш чым хапіла б.
у канцы мы ўсе аднолькавыя, таму прашу ніякіх прамоў
толькі калі нехта захоча сказаць ён ставіў на коней
і ўмеў выйграваць.
чарга за вамі а я ўжо мажліва ведаю штосьці чаго
ня ведаеце вы
ціша
(quiet)
сяджу ўначы
за сваім
сталом
ля
вакна
жонка
не ў гуморы
ў
спальні
у яе
асабліва цяжкія
дні.
ну, і ў мяне
бываюць такія
таму
з павагі
да яе
друкарка
сёньня
маўчыць.
нязвыкла
пісаць гэта
ад
рукі
што змушае згадаць
даўнія
дні
калі таксама
было
нялёгка
хіба што
па-іншаму.
а вось і
кот ідзе
зірнуць
на мяне
плюхаецца
пад стол
у мяне між
нагамі
мы абодва
плавімся
ў тым самым
полымі.
плюс, шаноўны
кацяра, нам яшчэ
дапісваць
верш
некаторыя
ўжо заўважылі
тут
нейкі
«промах»
што ж, у свае
65 я магу
прамахвацца
колькі хачу і ўсё адно
абскакаць
на некалькі колаў
гэтых пешчаных
крытыкаў.
Лі Бо ведаў
што рабіць:
выпіць яшчэ
пляшку і
рыхтавацца да
наступстваў.
я пазіраю ўправа
бачу сваю вялізную
галаву (увасобленую
ў цені) што смокча
цыгарэту
і
мы ўсьміхаемся
адно
аднаму.
тады я
зноў
адварочваюся.
сяджу
і
дапісваю яшчэ колькі слоў
на паперу
няма ніякіх
заключных
памятных
словаў
вось ён
сакрэт
той трук
што працуе
супраць
нас
але
шкада што вы ня бачыце
майго
ката
на ягонай
пысачцы
белая
плямка
на
аранжава-жоўтым
фоне
а далей
калі я падымаю вочы
і гляджу
ў кухню
я бачу сьветлы
кавалак столі
пад
люстрай
што паступова
пераходзіць у змрок
а той у яшчэ змрочнейшы
змрок за
якім я ўжо
нічога
ня бачу.
