Лібіда

проза, беларуская мова

(урыўкі)

Overwhelm me
With nothing

Death in June, "Cathedral of Tears"

(…)

2.

Ідэальна круглая пройма ў асфальце. Шахта люка ўжо пасьпела напоўніцца розным лайном. Што і нядзіўна, бо чыгунную накрыўку здалі на металалом не адзін год таму.

У асноўным, гэта абгорткі  і плястыкавыя бутэлькі. Але ня толькі, ёсьць і нешта куды цікавейшае.

Дванаццаць гадоў таму шкаляры Жэка і Вака скінулі ў люк знойдзены непадалёк на сьметніцы гіпсавы бюсьцік Леніна – выключна з пазнаваўчых мэтаў. 

Цяпер Жэка працуе наглядчыкам у мясцовай калёніі. Ён трохі распаўнеў пасьля таго, як ажаніўся, але б’е па-ранейшаму зь левай.

Шахта выявілася неглыбокай, гіпс з плюханьнем акунуўся ў застаялую ваду. Праз пэўны час дыфузія зрабіла сваё: цьвёрдае цела пераўтварылася ў аморфнае і пастападобнае. Яно ўсмактала ў сябе набраклую тушку мёртвага ката (на наступны год кінутую ў люк хлопчыкамі з паралельнай клясы), і ў выніку дзьве абсалютна розныя рэчы сталі нечым адным.

Усе гэтыя цікавыя хімічныя працэсы адбываліся ў поўнай цемрадзі, бо нейкі руплівец закрыў адтуліну самаробным шчытом зь негабляваных дошак. Праз пэўны час ён прагніў ды абрынуўся, і сьмецьце стала ізноў трапляць у люк – з розных прычынаў і з розных крыніцаў.   

Марыя праходзіць міма люка, гледзячы некуды наўзбоч, у вышыню. Галінкі чахлых таполяў паабапал дарогі ўжо амаль пазбаўленыя лісьця, іх чорная павута выразна прамалёўваецца  на тле шарага вечаровага неба.

3.

На пліце закіпае вада для макаронаў. На кухонным стале ляжаць іншыя кампанэнты будучай сьціплай вячэры – плаўлены сырок і самотная сардэлька. Ёсьць яшчэ палова ўчорашняй цыбуліны ды счарсьцьвелы хлебны акраец.

Усе элемэнты гэтага натурморту нібы ўвасабляюць марнасьць і вырачанасьць любога руху. Як, зрэшты, і краявід за вакном: такія самыя падрапаныя панэльныя дамы, як і той, дзе жыве Марыя. Кожны зь іх мае ўласны нумар, выведзены чырвонай фарбай бы лічбы на сэрцы.

Марыі часта здаецца, быццам з вышыні птушынага палёту гэтыя дамы выглядаюць як забытыя ў пясочніцы цацкі: дзеці даўно ўжо вырасьлі, сталі піць піва і нюхаць клей, скончылі ПТВ, ажаніліся і разьвяліся, а цацкі ўсё яшчэ ляжаць у пясочніцы, падуладныя розным стыхіям. Нібы самае ўпартае і недарэчнае з усіх магчымых увасабленьняў стабільнасьці ды непарушнасьці.

Па іроніі лёсу, гэтыя пяціпавярхоўкі зьявіліся тут некалі менавіта як прыкмета руху, імклівага і бяздумнага ў сваёй жывёльнай вітальнасьці. Горад вырас амаль што ў біблійных тэмпах. У панядзелак узьніклі катлаваны пад новыя заводы, у аўторак раскашавалі жылыя мікрараёны, у сераду – крамы і дамы культуры, а ў суботу пэпээсьнікі ўжо запхнулі ў мясцовую кутузку першага алкаша, які акрапіў мачой тыльны бок сьвежапафарбаванай дошкі гонару – на яе акурат у нядзелю плянавалі павесіць першыя партрэты перадавікоў.

Але натварыўшы тут справаў, рух вырушыў некуды далей, пакінуўшы за сваёй патыліцай незваротна сапсаваны ім прыродны ляндшафт і пару соцень тысяч ягоных ачумелых насельнікаў, што і пасюль марна сіляцца зразумець, як і навошта яны тут зьявіліся.

Марыя тут не нараджалася. Пяць гадоў таму яна выбрала гэты горад наўгад, тыцнуўшы пальцам у тэлефонны даведнік. Бо трэба было кудысьці ехаць і дзесьці жыць.

Горад сустрэў яе абыякава. Была непераканаўчая раньняя вясна, вецер разносіў па прывакзальным пляцы пажухлыя лісты і дробнагабарытнае сьмецьце. На адным з шапікаў красаваў надпіс пра распродаж гумовых ботаў. Бэтонны пашчэрблены правадыр з вышыні свайго пастамэнту кпліва назіраў за мітусьнёй гандляроў рызьзём, якія бавілі час у млявых сварках.  Сьвінцовыя аблокі раптам перарэзаў сьлед ад рэактыўнага самалёта, і гэтыя падзеі ў вышніх сфэрах выглядалі на сапраўдны зьдзек з тых, хто апынуўся пад непераадольнай уладай зямнога прыцягненьня. 

Асфальт пакрыты тонкай сеткай капіляраў. Дзяўчына фарбуе вусны, углядаючыся ў свой адбітак на пыльным футарале зь “переходящим знаменем”. Дошка гонару зь белымі прагаламі замест партрэтаў. На паржаўленай будцы аўтобуснага прыпынку красуе распалавінены рэклямны слоган “І ўсё”. 

Кожная з дэталяў існавала нібы паасобку, вылучаная з агульнага пляну сьветабудовы. Рухалася ў нейкім сваім адасобленым рытме, хіба чыста мэханічна сынхранізуючыся з усім астатнім – альбо гэтаксама адасоблена захоўвала гордую непарушнасьць.

Марыя адразу адчула сябе адной з такіх дэталяў, і гэта было акурат тое, чаго яна хацела.

З таго часу тут мала што зьмянілася. Адное, кожная дэталь дарэшты страціла для яе сваю вастрыню ўспрыняцьця, пакрылася наростам успамінаў – як аскепкі шкла, што ладны час праляжалі ў рацэ, – а затым і наогул перастала быць заўважнай і хоць неяк адзначацца вокам. Абыходзячы запоўненую вадой выбоіну ў асфальце на шляху да яе пад’езду, Марыя нават не глядзела ў той бок, беспахібна абіраючы на аўтапілёце правільную траекторыю руху.

Болей за тое, гэткую самую рэакцыю пачалі выклікаць у яе і новыя, пакуль незнаёмыя дэталі. Напрыклад, купкі неахайна апранутых людзей, якія ледзь не штодня зьбіраліся на заўсёды пустэльнай раней цэнтральнай плошчы горада, крычалі нейкія лёзунгі, палілі вогнішчы, доўга і нэрвова сьпявалі забытыя Марыяй яшчэ ў дзяцінстве песьні.

Нягледзячы на свой тлумны выгляд, яны выдатна ўпісаліся ўва ўжо існы ляндшафт. Як быццам масоўка з бутафорскімі шаблямі і на драўляных канях, што даўно чакала выхаду на сцэну за кулісамі камэрнай побытавай драмы.

…Між тым, у алюмініевым рондалі нарэшце зьявіліся бурбалкі. Хоць нейкая падзея! Марыя засыпае туды соль і макароны, зьмяншае агонь, доўга памешвае пашчэрбленай драўлянай лыжкай, апускае накрыўку і вяртаецца на сваё месца каля вакна. Цяпер трэба зноў чакаць.

Яна так і не змагла прызвычаіцца да чаканьня.

4.

Паверхам вышэй, у такой самай аднапакаўцы, Толік разгладжвае пальцамі зморшчыны на сваім твары. Сёньня ўвечары ён чамусьці назьдзіў задуменны – тормаз, я сказаў бы ягоны малодшы сын. Ды і праца нешта ня спорыцца.

Пакрыты газэтамі стол асьветлены настольнай лямпай. На ім – паяльнік, кавалкі дроту рознай даўжыні, пласкагубцы, малаток, піўныя коркі. 

На сьцяне насупраць – рэпрадукцыя акварэлі, дзе выяўленыя птушкі розных відаў, колераў і памераў. Там сьнегіры, сініцы, глушэц, кнігаўка і разам зь імі чамусьці канарэйка. Жанравы характар сцэнкі, у якой яны ўсе ўдзельнічаюць, можа вызначыць хіба спрактыкаваны арнітоляг.

Толік упэўнены, што аўтарам твору зьяўляецца Шышкін, хаця і ня мае дакумэнтальных таму пацьвярджэньняў.

Ягоны сябра Паша Штыр кажа: дурань ты, Шышкін маляваў толькі мішак. А гэта Васьняцоў. Аднойчы яны ледзь не пабіліся.

Задача Толіка – перавесьці плоскасную выяву ў аб’ём, выкарыстоўваючы ў якасьці матэрыялу для сваёй скульптуры выключна бляшаныя коркі ад піўных пляшак. Над гэтай кампазыцыяй ён працуе ўжо шосты год, і яна дасюль яшчэ далёкая да завяршэньня. 

Ён просіць коркі ў калег, зь якімі п’е піва ў сквэры ля прахадной, і вельмі крыўдуе, калі нехта забываецца ды выкідае ў сьметніцу. Пасьля працы заходзіць у танныя піўнухі, дзе піва прадаюць у пляшках. Часам нават падымае коркі з асфальту ды ўпотайкі кладзе ў кішэню.

Потым трэба сагнуць кожны зь іх пласкагубцамі, а затым пафарбаваць у чорны колер.

Чамусьці Толік вырашыў, што ягоны твор будзе мець толькі адзін колер – чорны. Хаця на акварэлі птушкі блакінаватыя, белыя, памаранчавыя, сьветла-ліловыя, жоўта-брунатныя…

Два сьнегіры, канарэйка і сініца ў яго ўжо гатовыя – яны разьмясьціліся на сваіх галінках, зробленых з дроту. Другая сініца – якая, паводле сюжэту, відавочна, мае пэўныя непаразуменьні зь першай – адразу не атрымалася, і давялося яе перарабляць.

Толік бярэ корак пласкагубцамі, згінае яго роўна напалам, акунае ў міску з чорнай фарбай, і калі той высыхае,  ахайна прыладжвае да галавы сініцы. Гэта будзе аснова яе дзюбы. Трэба ўпаяць яшчэ пару коркаў упоперак, каб яна стала дастаткова трывалай.

Рукі трохі дрыжаць, але стараннасьць прыносіць свой плён.

Новая тэхніка была засвоеная ім самастойна. На зоне адзін з сукамернікаў падахвоціў яго да творчасьці, і скульптуркі з хлебнай мякіны ў Толіка атрымліваліся лепей, чым у каго яшчэ. Але такі падатлівы матэрыял хутка яму надакучыў, і аднойчы ён выкарыстаў усю калекцыю сваіх твораў у якасьці закусі.

Толік прымружвае вочы і прыдзірліва ацэньвае той прагал, што месцамі ўтварыўся паміж двума коркамі. Затым бярэ лупу, уважліва ўглядаецца. Павагаўшыся, усё ж, вырашае не перарабляць.

У дзірцы паміж зубамі захраснуў нейкі кавалак вячэры. Толік бярэ запалку, адкусвае кончык, калупаецца ў роце. Рука праходзіцца па шурпатай даўно няголенай шчацэ.

Толік сам разумее, што ён дрэнна пахне. Але нічога не застаецца, як з гэтым зьмірыцца.

Потым згінае пласкагубцамі яшчэ адзін корак, аднак прыкладзеная ім сіла аказваецца празьмернай, і бляха трушчыцца.

Цішыня, што даўно панавала ў кватэры, раптам парушаецца голасам Толіка. Ён ня любіць музыкі і ніколі не ўключае радыё. А калі сьвядомасьць патрабуе нейкіх гукаў, пачынае гаварыць сам з сабою.

Зазвычай ён дае парады сваёй жонцы, якая сышла ад яго яшчэ сямнаццаць гадоў таму. Больш-менш спакойна, але даволі грозна тлумачыць ёй прынцыпы добрага гаспадараньня.  Кажа пра тое, што абіраць бульбу вялікім нажом – неаканомна. На шалупіньні застаецца шмат карыснага прадукту.

Кожную сваю навуку – якой бы строгай яна ні была – Толік абавязкова завяршае пяшчотным камплімэнтам. Сёньня ён называе жонку “сінявокай сінічкай і балбатлівай…”.

Гаварыць яму раптам надакучвае, ён абрывае камплімэнт на паўслове ды працягвае сваю працу моўчкі. На гадзіньніку яшчэ толькі дзевяць, раней за дванаццатую ён не засьне. Трэба нешта зрабіць з гэтым часам.

Бярэ пласкагубцы і чарговы корак, пачынае яго згінаць. Акунае ў фарбу, чакае, пакуль падсохне, прыладжвае да дзюбы. Вялікія шурпатыя пальцы няўклюдна спраўляюцца з такой далікатнай працай. Корак доўга ня хоча замацоўвацца на адведзеным яму месцы. Некалькі разоў адвальваецца, падае на падлогу. Але ўпартасьць, усё ж, бярэ сваё. 

Праз пэўны час Толік чуе на кухні нейкі шум. Як быццам нехта імкнецца пранікнуць туды праз вакно. Альбо грукае ў шыбу, просячы дазволу ўвайсьці.

Толік адрываецца ад працы ды ўслухоўваецца. Сэрца пачынае біцца трохі часьцей у прадчуваньні падзеі. Але, вядома ж, яно ня спраўджваецца: нічога не адбылося. Проста, грымнула прыадчыненая фортка.

* * *

На кухні неспадзеўкі сьцямнела. Марыя пстрыкае запальнічкай. Полымя на імгненьне асьляпляе яе, угрызаючыся ў сятчатку вока. Потым эфэкт зьнікае. Марыя пстрыкае запальнічкай у другі раз. Цяпер сьветлавы шок ужо не такі моцны – сятчатка пасьпела трохі адаптавацца. 

Марыя думае пра Іншага, зьяўленьне якога здатнае зрабіць няважнымі гэтую зьмятую прасьціну, парыжэлы лінолеўм на кухні і шызае сьвятло, што сочыцца цераз проймы  жалюзі.  

Іншы паўстае ў яе ўяўленьні не як канкрэтны вобраз, але як нейкае прадчуваньне, пэўная эмацыйная хваля. Як, напрыклад, дом. У Марыі ўжо даўно няма дома, і таму ён таксама зьяўляецца для яе неасязальнай эмацыйнай хваляй.

Адзінота стала ейным выбарам і адначасова выпрабаваньнем. Але Марыі хочацца выкарыстоўваць яе як інструмэнт – своеасаблівы разец скульптара, здатны надаць эмацыйнай хвалі выразныя абрысы. Спакваля адсякаць лішняе, каб зь бясформеннай масы сталі вымалёўвацца ручкі, ножкі, галоўка. Каб урэшце гэтая маса набыла аблічча чалавека – іншага чалавека, які будзе заўсёды побач.

Але яна ўжо ведае, што адзінота – гэта дрэнны сродак для пераўтварэньня сусьвету. Такі інструмэнт абсалютна нефункцыянальны.

Марыя ненадоўга замірае, услухоўваючыся ў мернае пагрукваньне накрыўкі рондаля на пліце, што раз-пораз ўздрыгвае ад пары.

Адзінота здатная адно зрабіць гэты сьвет яшчэ больш аморфным – нават тыя яго праявы, якія маюць пэўныя абрысы і могуць быць памацаныя рукамі.

Схамянуўшыся, Марыя ўстае, разгублена топчацца на месцы. Затым ідзе ў пакой. Звычайна шлях туды яна пераадольвае за восем крокаў, але гэтым разам атрымалася адзінаццаць.

Па тэлевізары паказваюць канцэрт нейкага гурта. Марыя, як заўсёды, адключыла гук, і таму імпульсіўныя артыстычныя жэсты выглядаюць яшчэ больш сьмешна. Гітарыст рухаецца па сцэне з такім сур’ёзным выглядам, быццам кожны крок набліжае яго да жыцьцёвай мэты. Вакаліст выцягнуў уперад правую руку са скурчанымі пальцамі – нібы тапелец, які няўмольна просіць дапамогі.

“Што яны ўсім гэтым хочуць сказаць?” – недаўмявае Марыя.

Зрэшты, такім самым адчужаным цяпер падаецца ёй усё, што яна здатная бачыць, прымройваць, успамінаць. Прычынна-выніковыя повязі некуды зьніклі, пакінуўшы розныя зьявы нягегла церціся адна аб адну ў бессэнсоўным броўнаўскім руху. Без усялякай надзеі на стыкоўку.

Адзінота ніяк ня здатная аднавіць гэтыя повязі, колькі ні намагайся. Гэта амаль тое самае, што склеіць раструшчаную елачную цацку.

Вобраз Іншага ў яе ўяўленьні чэзьне, расплываецца, зьнікае.

Макароны, тым часам, ужо зварыліся. Марыя вяртаецца на кухню, выплёсквае на друшляк клейкае месіва, дадае туды сардэльку і сырок. Ідзе ў пакой. Цяпер атрымалася роўна восем крокаў. Есьць, не адчуваючы смаку.

Раптам бяз дай прычыны ёй становіцца сьмешна. Сардэлька выклікае ў яе непрыстойныя дзіцячыя асацыяцыі, і Марыя тут жа сьпяшаецца апавесьці іх Іншаму, якога хаця б ненадоўга зноў адчувае побач.

Сьмех праходзіць сам сабою, саступаючы месца пустэчы.

Вакаліст заканчвае сьпяваць і застывае ў гераічнай позе. Муха, якая паўзе па тэлевізары, захоплена і палюбоўна абмацвае твар куміра сваімі лапкамі.

(...)

* * *
Кульгаючы, сабака адбягае на некалькі мэтраў, але Іншы рыўком даганяе яго і ўціскае  ў сьнег моцным ударам бота. Віскат замест звычайнага для гэтай істоты дыскантнага брэху. Рудаватая поўсьць сям-там праточаная лішаямі і зьліплая ад бруду.

Ледзь толькі апусьціўшы нагу, Іншы наносіць яшчэ адзін удар. На сьнезе зьяўляецца першая крывавая пляма.    

Фарба на рагулі для выбіваньня дываноў ужо зусім адлушчылася. Не зважаючы на зіму ды на нішчымніцу, купа сьмецьця, што згрувасьцілася  непадалёк ад дзьвярэй у пад’езд, даволі моцна пахне. Прычым часткова нават харчовымі адкідамі.

Іншы падносіць задубелыя пальцы да вуснаў, затым пачынае іх расьціраць. Холад стаў невыносным, ён працінае ажно да костак, хаця тэмпэратура, нібыта ж, і плюсавая.  

Шары дзень ужо напоўніцу ўступіў у свае правы, абудзіўшы ў гэтых мясьцінах звыклы бязладны рух. Сьнег паціху цьвярдзее, камякі набываюць больш выразную форму, а сям-там на асфальце нават зьяўляюцца лужыны. З вуліцы даносіцца рокат матораў рэдкіх машын, у небе нехта сіліцца зьбіць з ПЗРК верталёт, але абодва разы не трапляе. Бабуля цягне з калёнкі два вядры вады, уважліва гледзячы сабе пад ногі ды нягучна мацюкаючыся.

Сабака вельмі схуднеў, шкуру трымае адзін толькі шкілет. Бот Іншага кранаецца рэбраў, выклікаючы чарговае ўзмацненне віскату.

Сабака ўскоквае на лапы ды спрабуе ўратавацца, але бот Іншага зноў яго даганяе. Наступным разам Іншы б’е па галаве.

Расколіны ў асфальце, што агаліліся з-пад сьнегу перад самым домам, сьпярэшчаныя літарамі. Там паўсьцёрты надпіс «Мулик я тебя люблю». 

Іншы наносіць яшчэ некалькі ўдараў, гэта ўрэшце дапамагае яму сагрэцца.  Нага трохі пабольвае – мабыць, невялічкі вывіх.

Сабака адчайна круціцца па зямлі, нават не спрабуючы ўхапіць Іншага за лытку. Відаць, ён моцна зьнясілены альбо нават хворы.

Іншы б'е цяпер непасрэдна па пысе. Гук удару прыносіць яму асаблівую асалоду.

Але праз імгненьне Іншы раптам застывае, яго ахоплівае поўная апатыя. Сабака зь цяжкасьцю ўстае ды ідзе сабе паміраць у нейкую адно яму вядомую схованку. Іншы ж яшчэ доўгі час ня зрушваецца зь месца.   

Затым крочыць на вакзал. На пэроне яго нібы наўмысна чакае апошні цягнік, якому наканавана выправіцца з гэтага гораду.

* * *
Дзьверы ў кватэру Толіка прыадчыненыя. У вітальні гарыць лямпачка Ільіча магутнасьцю ня болей чым у 40Wt. Яе сьвятло робіць бачным цэлую плойму самых разнастайных прадметаў: зімовыя боты з драпежнай ухмылкай аддзёртай падэшвы, міліцэйскі шынэль, акумулятар ад “Масквіча”, не падлучаны да сеткі дыскавы тэлефон, перавязаны шпагатам збор твораў Дастаеўскага і нават рыбацкі садок, які месьціцца тут бяз справы гады ўжо з два.

Ідучы праз вітальню, трэба пільнаваць, каб не ўступіць нагой у згнілы недагрызак яблыка, што пасьпеў пераўтварыцца ў карычневую пастападобную субстанцыю. Наведвальнік быў няўважлівым і цяпер старанна чысьціць свае падэшвы аб дыван на падлозе пакоя.

На дыване раскіданыя абгорткі ад пяльменяў, недапалкі, пажаўцелыя ад гною кавалкі ваты, некалькі кніг кулінарных рэцэптаў, рэпрадукцыі карцін.

Пасярод усяго гэтага – процьма пафарбаваных у чорны піўных коркаў. Некаторыя зь іх нават спалучаныя паміж сабою ды ўтвараюць дзіўныя фігуры, падобныя да птушак. Сьнягір разламаны напалам, галава сініцы адвалілася, але сваімі лапкамі яна намёртва ўчапілася ў драцяную галінку.

Наведвальнік зь цікаўнасьцю мацае адну з птушак мыском бота. Затым націскае, яна трушчыцца, гостры край корка помсьліва прабівае падэшву. “Ой-вой” – кажа наведвальнік, а пасьля доўга лаецца.

Адчыняе шафу, абклееную плякатамі з пажухлай “Міс-СССР”, і вывальвае адтуль зьмесьціва паліцаў. Пацёртыя зашмальцаваныя штаны “са складачкай”, дзіравыя шкарпэткі, майткі, нескарыстаныя ў свой час і даўно пратэрмінаваныя  прэзэрватывы… Ёсьць нават жаночы бюстгальтар трэцяга памеру. Усё гэта можа выклікаць адно  гідлівасьць. Увагу прыцягвае хіба рэмень, але, павагаўшыся, наведвальнік кідае яго на падлогу.

Урэшце, пошукі ўсё ж прыносяць вынік. На паліцы, прызначанай для галаўных убораў, наведвальнік знаходзіць пляшку каньяку. Такога ўжо не выпускаюць. Толік купіў яе шэсьць гадоў таму, калі пачаў працу над сваёй скульптурай, ды пастанавіў не чапаць да яе завяршэньня. І хаця рукі ня раз сьвярбелі, ён заўсёды адужваў сябе.

Наведвальнік рэзка зрывае корак, падносіць рыльца да рота ды робіць вялікі глыток. Сьвет адразу становіцца для яго лепшым.

Затым пакідае кватэру, хрумсьцячы падэшвамі па чужых рэчах.

* * *
Калі-небудзь гэта ўсё будзе здавацца глупым і недарэчным, раптам кажа Марыя.

Калі-небудзь гэта ўсё стане чыёйсьці гісторыяй, цэдзіць яна скрозь зубы. Тое, што мы гаворым, адчуваем, прагнем, трызьнім. Наш боль, летуценная радасьць, надзеі, лібіда, сны.

Нашыя фалянгі пальцаў, зморшчыны, пакусаныя вусны.

А таксама той момант, калі я сплятаю свае рукі з тваімі і шапчу: глядзі, якая ў цябе белая скура. Мы ў ложку, яшчэ ўсяго шэсьць раніцы, але промень летняга сонца ўжо трапляе праз фіранку гатэльнага нумара.

Калі-небудзь гэта ўсё стане нечым адстароненым сюжэтам.

Калі-небудзь гэта ўсё будзе здавацца адно кан’юнктурнай тэмай, тэхнічным заданьнем для літаратурнага нэгра, знакамі, усьляпую набранымі на клявіятуры.  І кожны зь іх будзе аплочаны паводле прэйскуранту. 

Мы – гэта толькі чыясьці гісторыя, мармыча Марыя.

Гісторыя – гэта тэлесэрыял, а мы толькі пэрсанажы аднаго зь яе сэзонаў. 

І жвавыя пухнатыя бабулькі будуць перамываць нашыя ссохлыя зьбялелыя косьці, седзячы ля пад’ездаў сваіх аблезлых хрушчовак у малюткім гарадку, які застыў на вечнай мяжы паміж валадарствамі тут і ніколі.

Дый мы самі назвалі б такія сюжэты тупымі. Мы б кпілі зь іх і сьмяяліся, каб маглі ў нашым стане сьмяяцца.

Пляснуўшы дзьвярыма кватэры ды пакінуўшы іх наросхрыст, Марыя спускаецца па запляванай лесьвіцы пад’езду. Шыбаў у вокнах амаль ужо не засталося. Пад нагамі хрумсьціць шкло бы рассыпаны ў дзіцячым парку папкорн.

На пляцоўцы паверхам ніжэй прытаіўся снайпэр. Марыя прасьлізгвае міма, ледзь не чапіўшы сваім плячом ягоны бушлят, ён праводзіць яе вінаватым поглядам ды зноў прыліпае да прыцэлу. Праз момант куля трапляе ў пашчэрбленую сьцяну, захрасаючы ў шматслойным пірагу тынкоўкі.

А магчыма, наратарамі будзем мы самі. Магчыма, гэта будзе нават наша гісторыя, думае Марыя, пацепваючыся ад раптоўнага павеву вільготнага ветра. І мы будзем апавядаць яе сваім выпадковым гасьцям на цеснай міленькай куханьцы, пацягваючы слабенькую гарбату і пачухваючы сьсівелыя валасы, калі all passion spent. Марудна і роўным голасам – як выдатнік пераказвае на ўроку твор кагосьці з савецкіх пісьменьнікаў.

Слова “каханьне” будзе гучаць з нашых вуснаў гэтаксама супакойвальна, як харканьне вады ў праржавелым кране. А слова “надзея” – падаць у вушы, бы эмаляваная накрыўка ў чыгунную мыйніцу.

У кожным разе, гэта будзе чужая гісторыя, кажа Марыя. У кожным разе, наша гісторыя калісьці стане чужой. 

І гэта будзе гісторыя мёртвых людзей, крычыць Марыя. Гэта будуць фотапартрэты post mortem віктарыянскай эпохі, дзе нябожчыкі робяць выгляд, нібыта яны жывыя. Набальзамаваны Рамэа няўклюдна цалуе шкляныя вочы сваёй Джульеты. Штатывы, што падтрымліваюць іхныя целы ў вэртыкальным стане, выклікаюць скептычны сьмех у наведвальнікаў гэтай кунсткамэры.

Мы зьнікнем, шэпча Марыя. Мы вырачаныя на зьнікненьне. Нам наканавана рассыпацца ў прысак – на асобныя жэсты, эмоцыі, пахі і біяпылінкі. Няма таго сілавога поля, якое трымае нашыя малекулы разам.

Яна заўважае, што дасюль яшчэ кажа “мы”, хаця ўжо не разумее, хто апрача яе ўваходзіць у гэты зборны займеньнік. 

Ты можаш падысьці і пакратаць гэтых герояў па іх збуцьвелай скуры, кажа Марыя. І дакранаецца да свайго шурпатага ад ветру твару. 

Станоўчыя героі, адмоўныя героі… усім ім наканавана месца на адной паліцы марыянэтак.

Марыя выходзіць з пад’езду і ідзе па знаёмай вуліцы, не зьвяртаючы ўвагі на перастрэлку.

Мерны строкат буйнакалібэрнага кулямёта абумоўлівае рытмічны малюнак яе крокаў.

Гэты горад ужо гатовы да фотасэсіі, ён падобны да мерцьвяка, які прыняў прыгожую паставу. Засталося толькі трохі папудрыць носік.

У вечаровых прыцемках мільгаюць фігуры ў камуфляжы. Яны на дзіцячай пляцоўцы, каля трансфарматарнай будкі, пад даўно згарэлым “масквічом” Толіка. 

Тое, як яны чапляюцца за знаёмы для Марыі ляндшафт, выкарыстоўваючы ў сваіх мэтах кожны яго выгін, кожную ямінку, кожную складку на гэтым спакутаваным целе, падаецца даволі сьмешным. Як быццам бы яны сур’ёзна, зьдзіўляецца Марыя.

Яны бегаюць, поўзаюць і шмат страляюць, абіраючы ў якасьці мішэні ўсё, што здатнае выклікаць падазрэньні. Граната з АГС-40 неўзабаве трапляе і ў пакінутае расчыненым акно Марыі. Азірнуўшыся, яна бачыць, як у кватэры пачынаецца пажар. 

Але гэта адбываецца ўжо недзе ззаду, за сьпінай. І мала яе бянтэжыць.

Мы ніколі ня зможам быць кімсьці болей, ніж я і ён, цэдзіць скрозь зубы Марыя.

Нашыя целы ніколі ня злучацца як дзьве кроплі вады. Пры іх судакрананьні чуваць толькі глухія ўдары – як быццам гэта цюкнуліся адна аб адну дзьве статуі.

У вузкім прагале між дзьвюма пяціпавярхоўкамі Марыя ледзьве разьмінаецца з бронетранспарцёрам, які зь вясёлым рокатам запаўзае ў іх двор. Паволі рушыць у бок яе дома, трушчачы паржавелыя рэшткі каруселяў.

Трапны пуск супрацьтанкавай ракеты спыняе яго прасоўваньне. На якую хвілю Марыя асьлепленая і аглушаная. Выбуховая хваля прынесла ёй пах гары.  На месцы бронетранспарцёра застаўся толькі слуп агню і дыму.

Брыдзе па вуліцы, не разьбіраючы дарогі, утыркаецца ў сумёт, устае і працягвае рух, нягледзячы на вокрык “Стой, дура!”.

Адліга дазволіла набрыняць скрываўленым целам, што зьледзянелі пасьля мінулага бою.

Адліга пераўтварыла чырвоны лёд у гнойнага колеру жыжу. 

Што застанецца, калі ссохнуць і рассыплюцца нацятыя на іголачкі мары? Гісторыя.

Стэляжы запратакаляваных фактаў і пажухлых фота.

Што застаецца, калі памірае жаданьне? Гісторыя.

Адстароненая фіксацыя далёкіх да цябе падзей з далікатнай усьмешкай на твары.

Што застанецца ад маіх сьлёзаў? Ад майго лёгкага выгіну вуснаў? Ад складкі на маім жываце? Ад звычкі адкідаць назад валасы? Ад бясконцых сумневаў?

Старонкі ў архівах, на якія нехта будзе праліваць боршч.

Партрэты ў падручніку, якім вісусы-шкаляры будуць прымалёўваць рожкі.

Пакрытыя пылам музэйныя стэнды.

Марыя злосна сплёўвае сабе пад ногі – так, нібыта яна хоча змыць увесь культурны слой гэтай плянэты разам зь яго абрыдлымі насельнікамі.

Кулі пралятаюць зусім побач, але ніводная ў яе не трапляе.
 

Спадабаўся матэрыял? Прапануем пачытаць:

Пра тую знакамітую сустрэчу яшчэ і праз столькі гадоў чаго толькі ні плявузгаюць: маўляў, рабі Мэнахэм наўмысна прыехаў зь Віцебску ў Вільню да рабі Бэн Шлёмы, каб абмеркаваць іхныя нязгоды ў пытаньнях тлумачэньня Торы; нібыта ехаў ён не адзін, а цэлай дэлегацыяй, разам яшчэ з Зальманам зь Лядаў; ды яшчэ нібыта Віленскі геній урэшце не схацеў іх нават бачыць, ня тое што слухаць.

Дзед Філакцет ня мог глядзець, калі рэжуць сьвіней, курыц і фрэдак, калі топяць коцікаў і б’юць чобатам па хрыбту сабачак. Хуй яго ведае, чаму дзед выжыў сярод сялян у іх суровай нацысцкай атмасферы, якая ператварае чалавека ў дурную сьвістульку, а не бажэсьцьвены клавесін. Відаць, таму цярпелі Філакцета, што меў на нагах па шэсьць пальцаў і бацюшка ў царкве ўсім вушы прапізьдзеў ціпа гэта знак божы.

Пераклад:
Макс Шчур

Сынъ зас Кролевскій, о котором ся почало мовити, въ Палацу для него збудованомъ, такъ мешкаючи, же жаденъ до него не моглъ дойти, ажъ до взросту Млоденческого прышол, (въ томъ часе въ вшелякои такъ Муринской, якъ и Перской науце выцвичившися) был мудрый и розсудный, и во всехъ цнотахъ значный.

Пераклад:
Макс Шчур

Лірыка – гэта п’янства, а чалавек п’е для таго, каб лягчэй зьліцца са сьветам.