S’io credesse che mia risposta fosse
A persona che mai tornasse al mondo,
Questa fiamma staria senza piu scosse.
Ma perciocche giammai di questo fondo
Non torno vivo alcun, s’i’odo il vero,
Senza tema d’infamia ti rispondo.
Dante
Што ж, пойдзем,
калі ўжо вечар, быццам хворы пад наркозам,
абмяк уверсе на стале апэрацыйным;
па вылюднелых вуліцах,
дзе туліцца
рэха начэй бяз сну ў гатэлях танных,
смак вустрыц у паганых рэстаранах;
па вуліцах, што цягнуцца, як спрэчка аб лухце,
якую вы з адным намерам ведзяце:
задаць падступнае пытаньне...
О, не пытайся «А працяг?» —
хадзем, пабудзем у гасьцях.
У залю, з залі ходзяць сьвецкія ільвіцы —
пра Мікэлянджэлё ім не нагаварыцца.
Руды туман аб шыбы поўсьць пачухаў,
іржавы смог аб шыбы нос пачухаў,
сумленна вылізаў сутоньня закуткі,
пад коміннаю сажай-пацярухай
крыху падумаў, вывучаючы рышткі,
мінуў тэрасу, нечакана скочыў, —
і, раз вечар сёньняшні, як на кастрычнік, цёплы, —
дом агарнуў хвастом і сплюшчыў вочы.
І сапраўды, куды яму сьпяшацца,
рудому дыму, што пацёр аб шыбы сьпіну
й бязгучна лапкамі ступіў на брук,
нашто кудысь сьпяшацца, часу хопіць,
каб ветлую гасьцям састроіць міну,
час будзе на стварэньне і на згубу,
на працы й дні, калі падносіць пара рук
табе талерку, а на ёй — пытаньне рубам;
яшчэ ў нас часу на дваіх багата
падумаць, перадумаць сто разоў,
і мрою перакройваць зноў і зноў,
пакуль канапкі пададуць з гарбатай.
У залю, з залі ходзяць сьвецкія ільвіцы —
пра Мікэлянджэлё ім не нагаварыцца.
І сапраўды, навошта мне сьпяшацца
сябе цьвяліць: «Ты здольны? Рызыкнеш?» —
пасьпею ўніз спусьціцца, насамперш
ім сьпіну паказаўшы, то бок плеш —
(«Глядзіце», скажуць, «палысеў, нябога!»)
каўнер мне шчокі падпірае строга,
шпілька таньнейшая за гальштук, ды нічога,
(«Глядзіце», скажуць, «як схуднеў, нябога!») —
ці ж рызыкну я
й сусьвет зьнянацку патурбую?
Надумацца магу я
ў адну хвіліну, і раздумаць — у другую.
Я бачу іх наскрозь, я зьведаў чараду
ўсіх званых сьнеданьняў, абедаў і вячэраў,
я чайнай лыжачкай жыцьцё сваё прамераў,
я чуў, як галасы пад музыку гудуць
цішком, і паміраюць разам зь ёю —
ці ж мне рабіць зь сябе героя?
Я бачу іх наскрозь, паглядаў чараду,
што ператвораць вас у фармулёўку
і ў сьмешнай позе вас прышпіляць на сьцяну —
там, вывіваючыся ў іншых на віду,
бадай, няёмка
адкідваць недапалкі звычак, дзён — як я пачну?
Ці ж мне рабіць зь сябе героя?
Я бачу іх наскрозь, рук іхных чараду,
бялюткіх, чыстых, на жаночых — бранзалеткі,
зірнеш пад лямпай — там прасекі валаскоў залеглі!
Ці гэта дамская парфума
ў той бок мае адводзіць думы?
Іх хутаюць у шаль або на стол кладуць.
Ды як я ўвогуле магу?
А калі так — як я пачну?
.....
Скажу, што ўвечары па вузкіх вуліцах ішоў
І бачыў дым, які ўздымаўся зь люлек
халасьцякоў, што з вокнаў выхіляліся ў кашулях?..
Шкада, што я ня пара хіжых кіпцюроў
На ўцёках па паркетным ціхім моры...
.....
Удзень і ўвечары ён сьпіць... які спакой!
Пад ласкай доўгіх пальцаў
яму абы драмаць ці проста ленавацца,
разьлёгшыся тут, на падлозе, між табой і мной.
Дык пасьля кавы, пірагу і ледзіва —
ці ж я магу быць на канфлікт як сьлед заведзены?
Хай я маліўся, і пасьціўся, і благаў,
хай галаву маю прыносілі на тацы (разам з плешам),
я не прарок — мой плач праўдзіва сьмешны,
мой зорны момант зьнічкай згас далёкай,
падаў са сьмехам паліто мне вечны Лёкай —
і, карацей, я спасаваў.
Дый што б гэта дало, канец канцоў,
пасьля гарбаты, парцаляны, сочыва,
сярод будзённай гутаркі ня скончанай,
пасьля ўсяго — ці варта
перарываць яе цынічным жартам,
у мяч сьціскаць сусьвет — і стрымгалоў
каціць да самага падступнага пытаньня,
сказаць: «Я Лазар, я ўваскрос, лічы,
і ўсё сказаць прыйшоў, сказаць прыйшоў...» —
калі яна, пад галавой падушку папраўляючы,
заявіць: «Але ўсё ня так ізноў,
нічога ты не зразумеў — ізноў».
То што б гэта дало, канец канцоў,
пасьля ўсяго — навошта?
Пасьля заходаў сонца, дворыкаў, вільготных вуліц,
Раманаў, філіжанак, шолаху спадніц —
І іншага, чаго і не зьлічыць?
Як ні спрабуй, не сфармулюеш думкі!
Ліхтар магічны — як рэнтген, што нэрваў выявіў карункі:
пасьля ўсяго — навошта,
калі яна, шаль скінуўшы далоў,
твар да вакна адверне і заявіць:
«Усё ня так ізноў,
нічога ты не зразумеў — ізноў».
.....
Не! Я ня Гамлет, і ня прынц, дзе ж мне ім быць;
я ў лепшым выпадку — прыдворны: верны, цэнны,
што дзею падштурхне, пачне адну-дзьве сцэны,
параіць прынцу; мною лёгка кіраваць,
я ветлы, я заўжды напагатове,
абачлівы, адказны, пасьлядоўны;
павольны ў думках, урачысты ў мове,
сям-там пасьмешышча, ня горшае за клоўна,
амаль паяц.
Старэю... Стаў пляшывы...
Мо, закасаць па модзе калашыны...
Зачэсваць плеш ці не? А пэрсік — можа б зьеў?
Да мора выйсьці ў белым, морскіх дзеў
Адна да аднае паслухаць сьпеў.
Яны, бадай, ужо не засьпяваюць мне.
Я бачыў, як яны пагарцавалі ўдалеч
І пасмы белай пены за сабой кідалі —
Яе вычэсваў вецер з чорнай хвалі.
На іх вянкі з марской травы, і ў нашым сьне
Яны нас вабяць у падводныя харомы,
Ды людзі будзяць нас — і йдзем на дно мы.
S’io credesse che mia risposta fosse... — «Калі б я мог паверыць, што мой адказ атрымае нехта, хто аднойчы вернецца на зямлю, то гэтае полымя засталося б у маўклівай нерушы. Але паколькі з гэтага дна, калі не памыляюся, ніхто ніколі не вярнуўся да жывых, то я адказваю табе, не баючыся сябе зьняславіць». (іт.) Дантэ, «Пекла», р. XXVII, 61-66.
