* * *
Трывае спёка колькі дзён –
ледзь-ледзь расплюшчыць вочы можна.
А думка точыць асцярожна,
што жнівень больш не маладзён.
Уранку чорныя гракі
пасядуць купкай на газоне,
дзе жоўтым лісцем па зялёным
чакаюць восень мастакі.
Пусцее горад, а за ім
жытнёвых ніў знікаюць хвалі,
па ночах – туманы паўсталі,
і зорны дождж па-над усім…
Такім бывае родны кут,
калі адрынуць тлум жыццёвы,
няшчыры смех, пустыя словы…
Дзе б я ні быў, я буду тут.
ВЕЧАРОВАЕ БЕЛАРУСКАЕ
У садзе мірна цвыркуны.
А мы знікаем без вайны.
* * *
Гадзіннік разбілі.
Ён быў у рамонце,
але па ўсім фронце
ў гадзіну на хвілю
цяпер адступае
і, шклом не закрыты,
ад бруду адмыты,
сябе мацюкае.
Збіраецца пыл на
халодныя стрэлкі.
Прайграўшы ў глядзелкі,
ўзіраецца пільна
ў самотную постаць
маіх акуляраў.
- Мы, праўда, не пара.
І рознага ўзросту.
Гадзіннік смяецца
ды просіць насоўку.
І грукае зноўку
зламанае сэрца.
* * *
За выжываннем беспрасветным
жыццё не чуецца ніяк.
Яно згубіла ўсе прыкметы:
вагу і водар, колер, смак…
І толькі цёмнай ноччу лютай,
як развітаешся з сабой,
крыху суцішацца пакуты,
на хвілю вернецца спакой.
Так цемра дорыць прасвятленнем
і абдымае забыццём,
пакуль між зорнага насення
зямное лашчыцца жыццё.
* * *
І я, нарэшце, зразумею,
што больш нічога не было,
што ўсё мінулае прайшло,
што слова смешнае – надзея.
Я закрычу – і ўсё – знямею,
што так балюча дагарэць,
што больш нікога не сустрэць
на прыгаломшаных алеях.
Я з безвыходнасці шалею:
нішто, ніхто, ніяк, нідзе…
А як надыдзе новы дзень –
з маланкай, сонцам ці завеяй,
яшчэ й падумаць не паспею,
што знікне ўсё, што ёсць кругом –
імчыцца галавы на злом,
каб зноў марнець, мая надзея.
СОНЦА НА АСФАЛЬЦЕ
Паміж чорных галін,
агароджаў асклізлых,
і праплешын асфальту
сярод лісця рудога
ледзьве выхапіць зрок
мой ката ў маскхалаце,
што кудысьці прастуе.
Рэагую, на шчасце.
І мышкуем далей!
* * *
Раніцою ў кватэры чужой,
дзе й сама гаспадыня не ўласніца,
развітаецца восень і з ёй –
поўнач выдыхне першыя ласіцы.
Адыдзі ад вакна, дзе зіма,
дзе ў тваім сілуэце хаваюцца
ўсе, каго я спазнаў, дзе няма
нас сапраўдных і можна параніцца,
выдумляючы, хто тут не быў
і не цешыўся ранішнім холадам.
Мы ўсё роўна ідзем у нябыт,
невылечныя смагай і голадам.
* * *
Не, гэты час не дасць герояў.
Адны, нахапаўшы бабла,
законна прагнуць супакоіць
краіну, што ўжо ўсё дала,
каменты пішуць у інэце
пра калхазанаў-жабракоў,
што шкодзяць жыць на “белым” свеце
і называюць іх саўком.
Другія – рвуць дзе толькі можна
(у іх яшчэ надзея ёсць:
да першых выплысці, заможных.
Спартыўная такая злосць).
А трэцім – похер завіруха:
закласці б толькі за каўнер,
хто б ні стаяў над імі з пугай –
прыгонных не псуе манер.
Чацвёртых – захапляе праца:
хай за заробак не пражыць,
але ім нельга прыпыняцца,
бо існаванне – на мяжы….
Назваў бы пятых, шостых, сёмых,
ды нецікавыя ж усе.
Я нам жадаю – незнаёмых.
Хай новы дзень іх прынясе!
* * *
Паўсвету – плача,
паўсвету – скача.
А найцяжэй таму,
хто выбірае, каму
хаўтуры, каму турму,
а каму і ўдачу,
і выдае.
Без здачы.
* * *
Самотна было –
і я нарадзіўся.
Хварэў і баяўся свету.
Кніжкі чытаў,
швэндаў па лесе
і ля вады,
глядзеў на людзей,
нешта рабіў,
бегаў па справах,
рознае глупства казаў…
А вочы заплюшчу –
і ўсё роўна самотна.
* * *
Кажуць,
што хутка выгнаннікам стану.
А я ім не веру,
Бо кім жа я быў
дагэтуль?
* * *
Быццам белыя дзьмухаўцы
спора сеюцца ўздоўж Набярэжнай
перадзімнія пасланцы
ледзянога чужога замежжа.
Вецер з поўначы б’е пад дых,
прыціскаючы да парапету,
да ўзаранай сівой вады –
і пустым адлятае пакетам.
Леваруч раствараецца мост,
іншы бераг збіраецца ў вырай –
і аўтобус яму на хвост
гоняць роспачныя пасажыры.
А калючыя дзьмухаўцы,
што спужаліся нашай сустрэчы,
рассяваюцца ў Мухаўцы.
Да пляча дакранаецца вечар.
* * *
Зімою тубыльцы чакалі зіму,
вясною – вясну, пасля лета і восень,
у штыль шкадавалі, што вецер падзьмуў,
у спёку, што дождж… Вось такія дзівосы!
І я, калі б зверху на іх паглядзеў,
таксама замоўк бы даўно ў задуменні:
збіраюцца жыць штоноч і штодзень,
а потым на ўсё застаецца імгненне.
Але ж для тубыльцаў і гэта зашмат:
прап’ецца яно на заробках па свеце,
загоніцца ў Польшчу, калі не мандат,
на экспарт, як лес, кругляком…
Толькі смецце
Пасля застаецца на гэтай зямлі –
яно і ўгнаенне, яно ж і насенне,
каб шчодра тубыльцы з яго прараслі
і зноўку шукалі сваё прызначэнне:
узімку – зіму, увесну – вясну.
І з поўнай пагардай да простай пагрозы
спявалі, пісалі, складалі херню
і вечарам летнім, і ранкам марозным…
НАРАДЖЭННЕ ЧОРНАГА КРУМКАЧА (ІІ)
Ноччу чорнай, ноччу снежнай,
завірухаю ілжы
страта сну не мае межаў:
звыкла ўсё – не варажы.
Потым дзень настане новы,
галалёдзіцай хлусні
будуць ліць пустыя словы
людзі (толькі з дабрыні!),
заглядаць у вочы лёгка,
а ў патыліцу – сняжком,
забіваючы, пабожкаць –
і на здраду з вецярком.
Бура скончыцца адлігай.
Прамаўчыць сабачы брэх.
Што пасля аддаць барыгам –
чорны плач ці чорны смех?..
Супакоіцца чакана
снег сумётам пад акном.
Прачынаецца світанак
чорным-чорным крумкачом.
* * *
Яшчэ трошкі – і вочкі расплюшчацца: пачынаецца ранак.
Прачынайся, мая беларусачка,
мілы тварык заспаны.
Мы з табой – і дзяржава, і нацыя.
На завулку адны мы:
І ўначы сненні светлыя сняцца нам
на задворках Радзімы.
Апранаемся і – непрыкметныя –
на вучобу й на працу.
Не пісьменнікі ды й не паэты мы:
трэба добра хавацца.
Шапка нізка і цёплая хустачка –
нас пазнаць немагчыма.
Прывітанне, мая беларусачка!
Гэта вечар Айчыны.
