Сінагога ў Ломніцы
(Synagoga v Lomnici)
Калі першыя сем зор
выйдуць на небе як на гэбрайскай мэноры
згадаю
сінагогу ў Ломніцы.
Старадаўнія памерлыя — у зямлі даўно
а за нядаўніх угару
ўздымаецца блакітны дым між яблынь
нібы малітва ў сьне.
Што такое мудрасьць?
На дыбачках
агрэсту водар ходзіць пад каменным зводам
дзе колішнія юдэі
паводле колішняй завядзёнкі
капелюшамі прыкрывалі набожнасьць на галовах.
Я памудрэў з гадамі.
Чым ёсьць мудрасьць — не ўяўляю.
Мястэчка Н. і я
(Městečko N. a já)
У месяцы сакавіку ракой сплываюць крыгі,
і малыя мястэчкі —
колеру прускай сінькі й пунсу,
хмаркую ружовую мы несьлі як на цьвінтар,
вецер плашчы нам над каленямі ўздымаў,
за мной зялёнае лунала вецьце
з усімі гнёздамі.
У Н. было, мястэчку-клетцы для вайскоўцаў,
дзе колер песень адпаведны маскіроўцы.
Мястэчка Н. і я.
Мястэчка шчырае,
што не сказала мне...
Сьляпымі вокнамі яно глядзела строга,
як я на вуліцы
вітаў імгненна ўсё, што бачыў залатога.
(А гэтага ж паэту нельга.)
Мястэчка Н. і я.
Пры кляштары барочным
стаялі ў ім дамкі нібыта шафкі
пад столь напханыя бялізнай старамоднай.
Цыбуліна на вежы пасьля немцаў
тырчала па-над гэтым як круглая залатая цыцка
а я вітаў усё, што бачыў залатога
ў мястэчку Н.,
такі тады зялёны,
як пасьля палкага каханьня
падняўшыся з травы,
увесь запхнуты ў чорныя халявы.
Мястэчка Н. і я.
Восень у Кунштаце
(Podzim v Kunštátě)
Падаю, паранены напоўніцу ў грудзі
з бронзавых руляў.
Восень,
старая артылерыя,
спалены порах і дым.
А зь цёмнай дзятліны імклівым лётам
узьняўся статак курапатак.
Вясковыя хаўтуры
(Pohřeb na vsi)
А потым дзень, дзень па абедзе
калі прадпісаныя скончыліся дні.
Усе ў сьвяточным,
крыху ўгнуўшы плечы,
наперадзе цаглянай брамаю труну выносяць,
сонца — тлустая нявеста ў белым,
іржа на горцы, быццам залаты абклад.
Згубіўся недзе, шэпчуць дзеці,
а граюць, каб пачуў
і каб да нас вярнуўся.
Да сьмерці ім — далей, чымся да места.
Яны вачыма прагна сьвідруюць бубен,
калі дарогаю назад з цьвінтара
на вочы капялюш насуне капэльмайстар
і загучыць запамінальны марш.
Добрыя рэчы
(Dobré věci)
З усяго што добрае я найбольш люблю агонь
і чорнае срэбра зорак
за поясам ночы.
Чорнае срэбра і старыя словы,
якімі пасьвячалі ў рыцары:
стрывай гэтыя тры ўдары, а больш ні аднаго.
З усяго што добрае я найбольш шаную дзень,
калі вясна аброцямі цугляе добрых коней,
аброці — сінія,
сёдлы — ружовыя.
Вясна вяртаецца штогод,
як намер шляхотны.
З усяго што добрае я найбольш кахаю нашае каханьне,
надзейнае, старое,
якое быццам знойдзеш,
і зноў а зноў кажу табе:
яно ёсьць учора,
будзе сёньня
і было заўтра.
Стрывай гэтыя тры ўдары, а больш ні аднаго.
Малыя станцыі
(Malá nádraží)
Ёсьць месцы, дзе дзеці яшчэ махаюць цягнікам.
Заўжды нам сумна трохі
на станцыях малых,
дзе не чакае ўжо ніхто нікога.
Раптоўна ў нас душа зь бялюткае чаромхі,
раптоўна ў нас занадта шмат людзкога.
Трава накшталт нас
(Tráva jako my)
Пры канцы лета
ля каляін гарыць трава
нячутным белым полымем.
Вагоны пралятаюць, пралятаюць дні
з грузам цяжкім, бы выкарчаваная цемра.
Грымяць даўгія цягнікі.
А насыпы гараць,
гарыць нячутна вострая трава сухая,
пазначаная дзіўным імем.
Гірса.
Гірса амаль што выпрастаная.
Вада са сьнегам
(Sněhové vody)
Вільготны вечар ледзь праціснуўся
пад нізкім мостам.
Дзесяць сьцюдзёных пугаў у красавіка.
Рыба вадзе не падае ні знаку.
А месяц ды куніца ўселіся
ў галінах вольхі.
Месяц атрутаю наліты часта ўвесну.
Вырасьлі боцікі, жоўты «ваўчыны мор».
Зорная прашча
(Hvězdný prak)
Таму што ўсе ўвесь час гавораць несупынна,
ты ў думках вымаўчаў сабе малы каменьчык.
Толку няма
шпурляць гарох аб сьценку.
І раптам ты адчуў, як незваротна час сплывае.
Ажно схадзіў бы да цырульніка,
ледзь не да зор падняў бы падбародзьдзе,
намацаць даў бы,
колькі зубоў ужо бракуе ў сківіцы.
Але ж у сэрцы, па-старому кажучы,
ты ўсё хаваеш вымаўчаны дарагі каменьчык.
Кволы й яшчэ квольшы
(Křehký a ještě křehčí)
Дзеля старога забабону й хітрых вушак,
дзеля радару ліпеньскіх начэй пад ліпамі,
дзеля брыдоты ўласных твараў прыбівалі
калісьці людзі кажана да брамы.
Цьвіком прапіхвалі танюткую балонку крылцаў,
трупік вісеў, захутаны ў маўчаньне,
і сьціплы жах, ядвабна-гладкі,
доўга шчэ шапацеў на парашуціках званоў.
Чаму я ўсё нашу ў сабе пакутны гэты вобраз,
чаму заўжды, раней, чым папрасіць
пра пераночку ў новай хаце, доўга вывучаю
вачыма дошкі на дзьвярах у дом,
шукаю ў дрэве дзіркі ад цьвікоў?
І я, проста паэт, — радар пад ліпамі.
Ня мне адказваць. Я пытаюся.
Прымаўкі
(Přísloví)
Сьвет так мяне замучыў,
што я пачаў ажно выдумляць прымаўкі.
Ёсьць ісьціны доўгія, а ёсьць — кароткія.
А калі пакараньне не настае адразу,
то віну даводзіцца выкупляць усім жыцьцём.
І ніхто ня верне ўчыненага.
І ніхто ня здольны прыдумаць песеньку
для сьляпой дзяўчынкі і бяскрылай птушкі.
Вечар
(Večer)
На малінавым небе
дзень растае.
За агароджай з цэглы
п’янка пахне бэз.
І кожны ліст чуваць.
Каштан нерухома
ўрастае ў ноч.
У камнях плёхкаецца змрок.
Допіс
(Dopis)
Я ехала з плошчы апошнім аўтобусам.
Вечар быў гнятлівы і скрушны,
як апусьцелая вада.
У мяне ўвесь час было адчуваньне,
быццам зараз я ўзьлячу скрозь адчыненае акно
і далучуся да хмарак уверсе.
Каб крышачку сябе суцешыць,
я пастанавіла, перш чым узьляцець,
уздыхнуць з глыбіні душы.
Каб ад мяне тут засталося нешта ўголас.
Прынаджваньне
(Vábení)
На залаты старэнны голад
прынаджваем далёкага аленя.
Каб застрэліць казулянё,
у цішыні сьвішчам, як казуля.
Скрозь пальцы верашчым, як зайчык,
каб нам на стрэльбу выбегла лісіца.
Прынаджваем каханьнем, кроўю.
На залаты старэнны страх.
Восень з мараванамі
(Podzim s Moravany)
Чаго ня йшлі дамоў, нашто ляжаць там засталіся,
ля паляўнічага палаца, што закаханы імпэратар загадаў
пабудаваць у форме морскай зоркі.
Я шмат разоў пра гэта разважаў,
нашто яны адбіліся ўсім целам у той гліне,
акурат тады, як адцьвітала аўсяніца
й сіні часнок. Які быў у тым сэнс,
у чым была слодыч іхнага ўчынку,
і хто зайграў ім на цымбалы ў мармуровым лесе.
А можа, яны ведалі, што кахаць сыходзяць
як сыходзяць ваяваць, і што нішто ня дасьць нам пэўнасьці,
ці мы стуль вернемся. І ці вернемся цэлыя.
Дужа чарнавы верш пра паляваньне
(Hodně hrubá báseň o lovu)
На пачатку — сухая пстрычка
дрэва аб дрэва.
Не храбусьценьне,
не зламаная галінка,
не падзеньні ці дажджы.
Гэта ўсё пазьней.
Хутчэй вострае ціканьне драўлянага гадзіньніка.
Лес прастукваюць.
А так — ціша і крокі,
крокі, крокі,
на сьмерць спалоханая флейта авяльгі
і стрэл
з танюткім нібы руля рэхам-фальцэтам.
Гэта завецца падпаўзаньне.
Увесь гэты час лес грукае касьцямі,
а косьці ў леса трывалыя,
раз у гушчары гняздуе
агромністы як кола возу бражнік зь мёртвай галавой.
А з абарванага маліньніку
ўзьлятаюць фазаны
якім грымоты тут жа падразаюць крылы.
Нідзе ні піску.
Толькі вось гэтае цюк-цюк па камлях
і стрэлы зь незіхоткіх руляў.
Хто гэтага ня бачыў,
не зразумее,
што значыць, калі жыцьцё ўраз, за адну стойку,
пераходзіць з палёту на хаду.
У папярэчных прасеках,
дзе звычайна згружаюць
застрэленых жывёлін,
лесьнікі раўняюць шэрагі,
ох,
у зайчыкаў перад самым сконам
шкляны погляд:
гэта толькі пасьля сьмерці
ў круглых палянках вачэй
зьяўляецца ўсьмешка
як у рызьзёвай лялькі.
Я дзесь чытаў,
што шкляныя вочы —
нібы шкляныя птушкі.
Ня ўмеюць лётаць.
Калі вам дазваляе гонар,
то паспрабуйце, як я.
Знайдзіце два кавалкі дрэва
і грукайце
паленам аб палена.
Я так рабіў дома,
калі адбіваў сутоньне —
час падабенства між сабакам і ваўком.
Грукаць трэба рытмічна.
Нібыта дрэвам вышываеш.
Тады мо ўдасца абудзіць
у сабе гушчар.
Нашто я быў там, наагул,
чаго шукаў
у краявідзе,
дзе чаргуюцца гаі
з вадой і полем?
Чаго шукаў там я,
чалавек, які ніколі не абмацваў
рыбіны прыкладу?
І дзе я ўласна чуў,
што шкляныя вочы —
нібы шкляныя птушкі?
Няўжо я прыходзіў,
каб завалодаць таямніцай
і пашкуматаць кветку,
схаваную пад замком на ноч?
Ці ў мне было
зашмат старога мёду?
Ня ведаю да сёньня,
але захоўваю дома пёрка,
а на ім такі сьцяжок,
гаплікамі счэпленыя валокны.
Яго згубіў фазан,
які ў траве стуліўся
й перачакаў.
Бывай, дружа,
бывай і шчасьлівай дарогі!
Ты адлятаў над маёй галавой
і пасьля яшчэ доўга
падала з дрэваў
прастрэленае лісьце.
Рыпела дарагая скура паляўнічых торбаў.
А вось у мяне дома пёрка,
згубленае фазанчыкам,
які ў траве стуліўся
й перачакаў.
