Ад перакладчыка
Ігар Міронавіч Губерман (нарадзіўся 7 ліпеня 1936 года ў Харкаве) належыць да пакаленьня дысідэнтаў-выгнанцаў з СССР. Паводле адукацыі інжынер-электрык. Працу па сьпецыяльнасьці сумяшчаў з «самвыдатаўскай» дзейнасьцю — супрацоўнічаў з Аляксандрам Гінзбургам, выдаўцом часопіса «Сінтаксіс», сваім пагодкам, доўгатэрміновым сядзельцам ГУЛАГУ, нарэшце пазбаўленым грамадзянства і высланым з СССР у 1979 годзе. Акурат тады Ігару Губерману сфабрыкавалі крымінальную справу, нібыта ён нажываўся на продажы абразоў. Прысуд быў 5 гадоў пазбаўленьня волі, і яго паэту давялося адбыць цалкам: чыноўніца неафіцыйна папярэдзіла пра гэта, «бо аднаму музейшчыку прыглянулася [Губерманава] калекцыя». У зьняволеньні вёў дзёньнік, на базе якога напісаў кнігу «Шпацыры вакол барака». Пасьля вызваленьня ў 1984 годзе доўга ня мог атрымаць дазвол на пражываньне ў горадзе, уладкавацца на працу. Толькі праз год яго прапісаў у сябе ў эстонскім горадзе Пярну савецкі паэт-франтавік Давід Самойлаў. Нарэшце Ігар Губерман палічыў за лепшае рэпатрыявацца ў Ізраіль, дзе жыве і сёньня. У 1988 годзе яго «Шпацыры....» выйшлі ў ЗША, у 1990 у Ерусаліме.
Ігар Губерман, паводле розных крыніц, выдаў больш за паўсотні кніг вершаў і прозы (некалькі ў суаўтарстве). Адназначна прыярытэтны для паэта-хулігана жанр гэта так званыя «гарыкі». Такі аўтарскі назоў гумарных афарыстычных чатырохрадковікаў, адметных тым, што ў іх аўтар не цураецца моцнага салёнага слоўка. Чаму «гарыкі»? Гарык было хатняе ласкавае імя аўтара ў дзяцінстве.
У 1990 годзе Ігар Губерман быў уганараваны прэміяй аўтарытэтнай расійскай «Літаратурнай Газеты» «Залатое цяля».
Меў старшага брата, геолага, акадэміка РАПН Давіда Міронавіча Губермана (памёр у 2011 годзе). Жанаты (як сам вызнае, шчасьліва) на дачцэ літаратараў Лібядзінскіх Тацьцяне. Маюць дачку і сына, трох унучак і ўнука.
Актыўнае гастрольнае жыцьцё з выступамі ў вялікіх гарадах Украіны, Расіі, ЗША прыпыніла пандэмія CОVID 19. Пакуль Ігар Губерман мусіць абмяжоўвацца кватэрнікамі ў Ізраілі. Спадзяюся, што гэтая публікацыя таксама крыху палегчыць вымушаную ізаляцыю.
Перакладчык дзякуе Вольфу Рубінчыку за спрыяньне ў атрыманьні дазволу на публікацыю. Пераклады публікуюцца ўпершыню, з прыхільнай згоды аўтара, Ігара Губермана. Выбраныя двойчы — аўтарам і рэдактарам сайту — з масіву, які плануецца выдаць кнігай.
Яўген Бяласін
*
Саліднасьць завітала ўчора ў хату,
знайшла мяне па сівізьне валосься —
ды я чытаў Рабле і піў заўзята,
і зноў ёй вымятацца давялося.
Вчера ко мне солидность постучалась.
Она по седине меня нашла,
но я читал Рабле и выпил малость,
и вновь она обиженно ушла.
*
За харч дагаджаючы ўладзе,
сьпявак горла песьняй палошча...
Ды толькі прыдурак ад блядзі
чакае сапраўдных любошчаў.
Поет пропитания ради
певец, услужающий власти,
но глуп тот клиент, кто у бляди
доподлинной требует страсти.
*
Грэблівасьць сваю лічу ня госьцяй,
мной яна кіруе ўжо здаўна:
нават з мэтай плюнуць на кагосьці
я не набіраю ў рот гаўна.
Мне моя брезгливость дорога,
мной руководящая давно:
даже чтобы плюнуть во врага,
я не набираю в рот гавно.
*
Праз радасьць агульную й сьмех,
пад музыку, песьні і танцы
гаўно падымаецца ўверх
і туга змыкаецца ў панцыр.
Сквозь общие радость и смех,
под музыку, песни и танцы
дерьмо поднимается вверх
и туго смыкается в панцирь.
*
Па гальлі з бананамі — да жору!
Славы! Рэнамэ! Хай лопне пуп!
Сотнямі імкнуцца малпы ўгору,
і жахае выгляд голых дуп.
По ветвям! К бананам! Где успех!
И престиж! Еще один прыжок!
Сотни обезьян стремятся вверх,
и ужасен вид их голых жоп.
*
У ложку, хаце і халаце
спакой знаходзіць абывацель.
А хто рамантык, той цікуе
і ў шэсьцярні сувае... уя.
(Яўген Бяласін)
У спальні, сральні, стрававальні
шчасьлівы чалавек нармальны.
А вось рамантык у шасьцерні
суе свой гонар непамерны.
(Макс Шчур)
В кровати, хате и халате
покой находит обыватель.
А кто романтик, тот снует
и в шестеренки хер сует.
*
На ўцёках ад благіх наступстваў
запомні: не прайшло дарма
яшчэ нікому ў сьвеце глупства
хоць раз даткнуцца да дзярма.
Ища путей из круга бедствий,
не забывай, что никому
не обходилось без последствий
прикосновение к дерьму.
*
Трымай глузды, дзяцюк, ня ў шлунку,
калі жыцьця глядзіш кіно:
дзярмо вышэйшага гатунку —
яно ж усё-такі гаўно.
Старик, держи рассудок ясным,
смотря житейское кино:
дерьмо бывает первоклассным,
но это все-таки гавно.
*
Мужчына — хам, зануда, нелюдзь,
кат, дэспат, скнара і тупіца;
каб ісьцін гэтых нам уведаць,
даволі проста ажаніцца.
Мужчина — хам, зануда, деспот,
мучитель, скряга и тупица;
чтоб это стало нам известно,
нам просто следует жениться.
*
Бог жорсткі. Невукаў зялёных
у жоўтых ён ператварае,
а чараду дзяўчат вясёлых —
у тоўстых хіжых жонак зграю.
Господь жесток. Зеленых неучей,
нас обращает в желтых он,
а стайку нежных тонких девочек —
в толпу сварливых грузных жен.
*
Як розумам жывеш, ня сэрцам,
наканаваньне не міне:
душа са страўнікам зрасьцецца
і з дупай сябраваць пачне.
Руководясь одним рассудком,
заметишь вряд ли, как не вдруг
душа срастается с желудком
и жопе делается друг.
*
У тлуме мройлівых ідэй
і чыстых дум высакародных
шмат найспакусьлівых блядзей,
даступных лёгка, ды няплодных.
В толпе прельстительных идей
и чистых мыслей благородных
полно пленительных блядей,
легко доступных, но бесплодных.
*
Люстэркаў не люблю таму, што без
памылкі ні адно. Няма мне спасу;
з усіх якісь паношаны балбес
мне корчыць свае гідкія грымасы.
(Яўген Бяласін)
Люстэркі б зьнішчыў за хлусьню —
усё псуюць! Няма ім веры:
з усіх якісь стары гаўнюк
мяне палохае ашчэрам.
(Макс Шчур)
Я не люблю зеркал — я сыт
по горло зрелищем их порчи:
какой-то мятый сукин сын
из них мне рожи гнусно корчит.
*
Непад’ёмны раман! Нездарма ты
ўклаў усю ў яго творчую сілу!
Так яго аздабляюць цытаты,
як вянкі аздабляюць магілу.
Я прочел твою книгу. Большая.
Ты вложил туда всю свою силу.
И цитаты ее украшают,
как цветы украшают могилу.
*
Прывітаньне. Твае сшыткі —
вершы ўсе я прачытаў:
дзьвесьце год таму іх гідка
нейкі Фет табе пакраў.
(Яўген Бяласін)
Я прыйшоў к табе з прыветам,
я твае вяртаю вершы:
сто гадоў як нейкі Фет там
іх бязбожна перадзершы.
(Макс Шчур)
Я пришел к тебе с приветом,
я прочел твои тетради:
в прошлом веке неким Фетом
был ты жутко обокраден.
*
Пісаку Тэма асядлала,
ды ён нядужых быў крывей;
«Глыбей, глыбей!» — было ёй мала,
а ён умеў адно часьцей.
К бумаге страстью занедужив,
писатель был мужик ледащий;
стонала тема: глубже, глубже,
а он был в силах только чаще.
*
За ўсё найцяжэй — не згубіць
у тлуме, мінучым, як дым,
мастацтва і вытрымку быць
ня больш як сабою самім.
Труднее всего сохранить
в толкучке, текучей, как дым,
искусство и мужество быть
всего лишь собою самим.
*
Бабка хай ціхмяная, спагадная,
не ўтаіць мінулага ў мяху:
тварык ейны зморшчаны нагадвае
яблык перапечаны граху.
Старушка — воплощенное приличие,
но в память, что была она лиха,
похоже ее сморщенное личико
на спекшееся яблоко греха.
*
Кароцяцца спадніцы. Хочуць
каленнай рэпкай нагадаць,
што рэпы большай можам ноччу
мы пры нагодзе паспытаць.
(Яўген Бяласін)
Спадніцы карацеюць. Рэпкай
нагадваюць калені так,
што ў кожнай гаспадыні крэпкай
яшчэ ў гародзе шмат прысмак.
(Макс Шчур)
У женщин юбки все короче;
коленных чашечек стриптиз
напоминает ближе к ночи,
что существует весь сервиз.
*
У змрочным часе і сістэме
турбота сэрца не кране;
жыву сабе, нібы ў гарэме,
дзе заўтра выябуць мяне.
Родившись в сумрачное время,
гляжу вперед не дальше дня;
живу беспечно, как в гареме,
где завтра выебут меня.
*
Налі, дружбак! Ужо гатовы
прысмакі, чаркі, старка ў пляшцы,
і нашы будучыя ўдовы
ахвоча з намі весяляцца.
Налей нам, друг! Уже готовы
стаканы, снедь, бутыль с прохладцей,
и наши будущие вдовы
охотно с нами веселятся.
*
Любых рэлігій гіджуся дазваньня,
але выконваць радасна сьпяшу
усе абрады тых веравызнаньняў,
дзе выпіўка залічана ў імшу.
Любых религий чужды мне наряды,
но правлю и с охотой и подряд
я все религиозные обряды,
где выпивка зачислена в обряд.
*
Захад зноўку пажарам палае —
то анёл на Гасподнім двары
скаргі нашы за дзень спапяляе.
А за ноч спапяліць на зары.
Вновь закат разметался пожаром —
это ангел на Божьем дворе
жжет охапку дневных наших жалоб.
А ночные он жжет на заре.
*
Давярае ўлада інтуіцыі,
а самой усё затойваць рупіць,
што баіцца тых, хто не баіцца,
і ня любіць тых, хто ўладу любіць.
Чувствуя нутром, не глядя в лица,
пряча отношение свое,
власть боится тех, кто не боится,
и не любит любящих ее.
*
Выпадак надарыцца, як выстрал,
і асобу высьвеціць да дна:
хто граніт — з таго шугае іскра,
і гаўно — з таго, хто сам з гаўна.
Случай неожиданен, как выстрел,
личность в этот миг видна до дна:
то, что из гранита выбьет искру,
выплеснет лишь брызги из гавна.
*
Дабро — уменьне прайграваць суздром,
губляць усё, за выключэньнем веры;
дабро, якое верх бярэ над злом —
як Моцарт, што атручвае Сальеры.
Добро — это талант и ремесло
стерпеть и пораженья и потери;
добро, одолевающее зло, —
как Моцарт, отравляющий Сальери.
*
Пагодзіцца любая філясофія:
дзе зьявіцца яўрэй — усё, ратуйся.
Навуцы толькі высьветліць ня собіла,
у чым датычнасьць іх да землятрусаў.
Любая философия согласна,
что в мире от евреев нет спасения,
науке только все еще не ясно,
как делают они землетрясения.
*
Сустрэла Сара камісара,
свавольства генаў выйшла вонкі:
трох хлопцаў нарадзіла Сара,
трох прадаўцоў з камісіёнкі.
Влюбилась Сарра в комиссара,
схлестнулись гены в чреве сонном,
трех сыновей родила Сарра,
все — продавцы в комиссионном.
*
Эйнштэйн сфармуляваў усё прыўкрасна,
ды асабліва даспадобы мне,
што з плоймай баб я ў ложку адначасна,
хаця аднапрасторава і не.
Учение Эйнштейна несомненно;
особенно по вкусу мне пришлось,
что с кучей баб я сплю одновременно,
и только лишь пространственно — поврозь.
*
Ляцяць стагодзьдзі, дымяць пажары,
адно нязьменнае ў сьвеце гэтым:
крамяны Карл у круцёлкі Клары
крадзе каралі сваім клярнэтам.
Летят столетья, дымят пожары,
но неизменно под лунным светом
упругий Карл у гибкой Клары
крадет кораллы своим кларнетом.
*
Дарма залётам кволенькім старэчым
дзяўчаты легкадумныя ня рады;
хлапчына пераспаў — і бура ў плечы,
старэнькі ж дзед ня дасьць уцёкам рады.
Зря девки не глядят на стариков
и лаской не желают ублажать:
мальчишка переспит — и был таков,
а старенький — не в силах убежать.
*
У тых, чый дужа палкі голаў
усім займаецца бяз розьніцы,
прыкмета першасная полу
няўзнакі другаснаю робіцца.
У тех, кто пылкой головой
предался поприщам различным,
первичный признак половой
слегка становится вторичным.
*
Народ тутэйшы, інсургент,
у рукі ўзяў свой лёс калісьці.
Павынішчаў паноў ушчэнт,
рабы адныя засталіся.
Однажды здесь восстал народ
и, став творцом своей судьбы,
извел под корень всех господ;
теперь вокруг одни рабы.
*
Час цячэ, нібы віно,
ахінае жарам,
ды аднойчы бачыш дно
і здаеш шклатару.
Время льется, как вино,
сразу отовсюду,
но однажды видишь дно
и сдаешь посуду.
